Met Pasar op pad door het industrieel verleden van Gent

De oude en nieuwe dokken, fabrieksdomeinen met een nieuwe functie en verborgen parksites tussen het beton illustreren mooi de evolutie van de laatste decennia: van zware arbeid naar meer vrije tijd! Pasar sprak met de initiatiefnemers van ‘Pasar Tijd met elkaar’: Mark Dedapper, Tim de Rijdt en Raymond François! 

Mark, Tim en Raymond; jullie zijn vrijwilliger bij de werkgroep ‘Pasar Tijd met elkaar’. Wat houdt die werkgroep precies in? En waar komt de naam vandaan? 

Mark: Onze groep is ontstaan als een werkgroep rond de ‘Week van de Vrije Tijd’ die Pasar jaarlijks organiseert. Onze originele naam was dan ook ‘Pasar Week van de Vrije Tijd Oost-Vlaanderen. Met een groepje vrijwilligers organiseerden we telkens een activiteit in het kader van de ‘Week van De Vrije Tijd’. Omdat de naam echter te lang en te weinigzeggend was, hebben we die begin dit jaar aangepast naar iets duidelijker. 

Tim: Inderdaad, de naam moest wat beter in de mond liggen en minder abstract worden. We hebben expliciet gekozen voor de benaming ‘Tijd met elkaar’ omdat we willen benadrukken dat we bij Pasar vooral dingen samen willen doen. We vinden het collectieve aspect van onze vrije tijd immers erg belangrijk: mensen ontmoeten, tijd samen spenderen en fijne momenten met elkaar delen is de essentie van onze werking en visie. 

Raymond: Het eerste idee voor een nieuwe naam was ‘Pasar Tijd voor elkaar’. Tijd nemen voor elkaar impliceert echter ook een deel opoffering. Het lijkt alsof je je je eigen kostbare tijd aan de kant schuift voor iemand anders. Op die manier lijkt ‘tijd nemen’ eerder een gunst dan een wederzijdse handeling. In ‘tijd spenderen met elkaar’ vonden we een verwoording die meer gebaseerd is op een gelijke relatie. Tijdens onze samenkomsten spenderen we tijd met elkaar en als ik gids tijdens de wandelingen zijn we ook samen met elkaar onderweg. Soms weten de mensen die meewandelen ook veel over een bepaalde plek of omgeving. Ik laat hen dat dan altijd delen met de groep. Dat collectieve is een serieuze meerwaarde! 

Tim: De keuze voor de benaming ‘Tijd met elkaar’ komt vooral ook voort uit het spontane karakter dat zo cruciaal is in onze persoonlijke vrije tijd. Op dit eigenste moment zitten wij bijvoorbeeld ook samen (nvdr. de interviewer en de geïnterviewden) en ontmoeten we elkaar, nemen we de tijd om elkaar te leren kennen zonder dat dat echt op voorhand gepland was. Die spontane ontmoetingen zijn net de waardevolle momenten die we moeten blijven koesteren, maar waarvoor je ook actief wat tijd moet nemen en even afstand moet doen van de extreme planningsdrang van de dag van vandaag. 

Met ‘Pasar Tijd met elkaar’ organiseerden jullie op zondag 28/04 een industriewandeling doorheen Gent. Wat was de opzet van deze wandeling? 

Mark: Gent was tot het einde van de 20e eeuw een epicentrum van de textielindustrie. De restanten daarvan zie je nog heel duidelijk aan de dokken, de Tondeliersite en verschillende oude fabrieksgebouwen in de stad. Door op onze wandeling mensen te wijzen op de voorgeschiedenis van die plekken, konden we hen bewust maken van de enorme evolutie die we de laatste decennia hebben doorgemaakt op het vlak van arbeidsomstandigheden. Niet alleen de manier van werken maar ook onze arbeidsduur, werktijden en vakantieregeling zag er compleet anders uit. Zo werkten arbeiders in de 19e eeuw gemiddeld 10 uur per dag en dat 7 op 7. Door de opkomst van de vakbonden verworven we geleidelijk aan meer rechten. Maar het duurde bijvoorbeeld nog tot 1936 tot we een eerste betaalde verlofweek kregen! 

Tim: Doorheen onze wandeling zie je dat we een grote evolutie hebben doorgemaakt die nog steeds doorloopt. Zo wordt vandaag de dag bijvoorbeeld de 38 uren week in vraag gesteld via verschillende experimenten. Als we kijken naar de huidige context, hangt de leefbaarheid van ons werkritme natuurlijk sterk af van de soort job die je uitoefent en hoe je zelf je vrije tijd precies invult. Ook al hebben we anno 2024 veel meer rechten verworven op het vlak van vrije tijd, er zijn verschillende factoren die die uitgebreide vrije tijd net intensiever maken. Zo moet je bijvoorbeeld erg flexibel zijn in je werkuren, iets wat ik als muziekleerkracht in het avondonderwijs zelf ook ervaar. Daarnaast moet je ook altijd bereikbaar zijn langs oneindig veel kanalen en wordt er vaak onmiddellijk een antwoord van je verwacht. 

Raymond: Naast het historische aspect van de wandeling, hebben we vooral geprobeerd de deelnemers een leuke totaalervaring te bieden. Geschiedkundige informatie, details en weetjes kan iedereen tegenwoordig zelf thuis op zijn computer of smartphone opzoeken, maar effectief op die interessante locaties rondwandelen en de omgeving persoonlijk ervaren, dat is nog een ander paar mouwen. De thema’s van de industriewandeling, ‘werktijd’ en ‘vrije tijd’, komen in een afwisselende rondleiding tussen enkele delen van zowel nieuw- als oud Gent helemaal tot leven. Gecombineerd met de beetjes kennis die elke deelnemer met zich meebrengt, word je tijdens de wandeling keer op keer verrast en ga je sowieso met enkele nieuwe ideeën naar huis! 

De officiële titel van jullie wandeling luidt ‘van zware arbeid naar meer vrije tijd’. Speelt de relatie tussen werkdruk en vrije tijd ook een rol in jullie persoonlijk leven? 

Raymond: Ik heb zelf vroeger jaren bij de HR-dienst van de overheid gewerkt en heb de dagelijkse stress en overdosis aan vergaderingen, mails en afspraken aan den lijve ondervonden. Nu dat hoofdstuk is afgesloten en ik vrijwilliger ben bij Pasar, probeer ik me bewust af te keren van die opgelegde planningscultuur. Ik focus mij graag op concrete acties, dingen die ik effectief graag doe, zonder daarbij al te veel energie te verliezen aan bijkomstigheden. Dat kan ik gelukkig ten volle doen bij ‘Pasar Tijd met elkaar’: wandelingen uitstippelen, ze uitvoeren en ondertussen fijne mensen en omgevingen leren kennen. Ik probeer nu niet te vaak te treuzelen, maar meer te doen! En vooral niet te perfectionistisch te leven. 

Mark: Tijdens mijn job klopte ik vroeger enorm veel uren, een werkdag van acht uur was in de jaren ‘70 immers nog onbestaande. Hoewel ik mijn job heel graag deed, kon de hoge werkdruk me soms toch ook iets te veel worden. Vooral in de periode waarin ik frequent op zaterdagen begon te werken om achterstand in te halen die ik soms tijdens de week opliep, begon de stress na verloop van tijd zwaar door te wegen. Ik heb op een bepaald moment echt zelf mijn grenzen moeten duidelijk maken en bij mijn baas aangegeven dat het zo niet meer verder kon. Je weekend als pauzemoment na een drukke werkweek is te belangrijk als je je jezelf terug volledig wil opladen. 

Tim: Ik werk momenteel als muziekleerkracht en kan niet meteen klagen over te weinig vrije tijd, al is mijn werkdruk vaak erg geconcentreerd in korte en intensieve periodes zoals bijvoorbeeld de aankomende examenmaanden mei en juni. In deze periodes is het voor mij vooral belangrijk om de kostbare vrije tijd die ik dan puur voor mezelf heb, zo nuttig mogelijk in te zetten. Zo ga ik altijd net voor ik aan mijn job begin een korte wandeling maken. Zo kom ik even helemaal tot rust en kan ik daarna met volle energie aan mijn werk beginnen. Het lijkt een erg simpele remedie en dat is het natuurlijk ook, je moet echter wel de tijd willen nemen om het ook effectief te doen!  

Heren, tot slot wil ik jullie vragen of jullie enkele tips kunnen meegeven hoe we met z’n allen meer tijd met elkaar kunnen beleven en onze vrije tijd zinvol kunnen invullen? 

Tim: Ik denk dat we gewoon met zijn allen terug moeten leren onthaasten. Met onze werkgroep ‘Pasar Tijd met elkaar’ proberen we de mensen ook mee te krijgen in dat verhaal. Samen vrije tijd vinden, zoeken en elkaar ontmoeten kan al heel tegengewicht bieden aan alle stress en drukte. Laat dat nu exact zijn wat we tijdens onze afgelopen industriewandeling hebben geprobeerd. Naast het informatieve element van die wandeling wilden we vooral mensen samenbrengen en hen een fijne, gedeelde ervaring aanbieden. 

Mark: Wij krijgen zelf als begeleider ook erg veel voldoening wanneer we merken dat we de mensen iets hebben bijgebracht en hen met een goed gevoel huiswaarts doen keren. Zonder aan politiek te doen: ik ben zelf een grote fan van de vroegere naam van Groen (nvdr. de politieke partij) namelijk ‘Agalev’: Anders Gaan Leven. Ik denk dat als we mensen met onze werkgroep ‘Pasar Tijd met elkaar’ de Pasarversie van die boodschap kunnen meegeven - samen op een andere, bewustere manier vrije tijd beleven - we geslaagd zijn in onze opzet! 

Raymond: Als je je ervoor openstelt, is er zo veel te ontdekken in je eigen omgeving. Maar je moet daar dan ook gewoon de tijd voor nemen. Als vrijwilliger bij Pasar geeft het me persoonlijk enorm veel voldoening om met andere mensen samen te komen: neem dus ook echt tijd met elkaar. Alleen op die manier leer je de andere persoon volwaardig kennen, kan je helemaal jezelf zijn en je ten volle gewaardeerd voelen in een groep. Tijd dus voor meer tijd met elkaar!