Liever Leuven dan de Lesse

Kano’s op de Dijle zijn in hartje Leuven nog geen vertrouwd beeld. De man die op de brug naar ons wuift, is ronduit verbaasd. Dwars door Leuven loopt een officiële kano- en kajakroute, die uitgerust is met aanmeerplaatsen en naar het water gerichte infoborden. Over het 34 km lange traject, dat start in Huldenberg en eindigt in Haacht, kan je op elf plekken aan wal gaan. Je mag op eigen houtje varen, maar op de kanotochten van The Shelter loodst de begeleider je veilig over het water. Dreigt er dan gevaar? ‘Alleen als je onvoorzichtig bent’, zegt Renaat van The Shelter. ‘Onderschat de kracht van het water niet. Zelfs niet op een rustige rivier als de Dijle.’

The Shelter is een buitensportcentrum in Korbeek-Dijle (Bertem) dat teambuildings en kinderkampen organiseert, mountainbikes verhuurt en afvaarten van de Dijle aanbiedt per kano, vlot of sup. Stroomopwaarts ligt het natuurgebied Doode Bemde. Tot aan de E40 meandert de Dijle door drassige weilanden en tussen hoge, met wilde bloemen begroeide oevers. Idyllisch. En toch kiezen wij voor de stad in plaats van de natuur. Of stelt dat verschil zich niet zo scherp?

Renaat en zijn zoon Wolf laten onze kano’s te water bij aanmeerplaats 6 in Heverlee (Leuven). Natuurvaarten eindigen hier, stadsvaarten beginnen. Ik verwacht een echt avontuur. Bruggen, tunnels, hindernissen, Leuven achter de schermen. Ik word pionier op weinig bevaren waters, ontdekkingsreiziger én nieuwsgierig kind. Mogen kinderen wel mee, Renaat? ‘Vanaf zes jaar’, zegt hij. ‘Dat zijn onze kleinste zwemvesten. Het hangt ook van het kind zelf af en van de houding van de ouders. Wie zelf angstig en onzeker is, maakt ook de kinderen bang.’

Geheime rivier

Met kinderen jonger dan tien beperk je je het best tot de korte tocht naar het centrum van Leuven. Wij varen het langere traject van 8 km naar aanmeerplaats 9 onder het viaduct van de E314 in Wilsele. De eerste kilometer leidt door Kasteelpark Arenberg. We krijgen meteen wild water voor de boeg. De lokale kajakclub oefent vaak op de stroomversnellingen bij het renaissancekasteel van de Arenbergs. Onze kano’s stevenen onverstoorbaar rechtdoor en glijden langs de oude watermolen van het kasteel. De hertogen die hier eeuwen resideerden, gaven het landschap rond Leuven vorm. Ze trokken een raster van beukendreven door Heverleebos en Meerdaalwoud, hun jachtgebied. Ze plantten de monumentale bomen aan die boven de grasweides van het Kasteelpark uittorenen. In de zomer kan je hier zonnebaden op het gras of picknicken in de schaduw.

Maar wij varen in een andere wereld. Een waarvan ik het bestaan niet vermoedde. Het hoge bladerdek overkoepelt een ondiep, Ardens klaterend stroompje. Hier en daar zet een bloedbeuk een wijnrood accent. We glijden onzichtbaar en onhoorbaar door het park. Op geheime missie! De stemmen die ik hoor op de oever, weten niet dat je hier kan komen. Wolf: ‘Toon foto’s van deze plek aan Leuvenaars en ze raden zelden waar ze gemaakt zijn.’

Vrolijk knagende bevers

Wolf zit achteraan in de kano en stuurt mijn roeifouten bij, Renaat vaart met fotografe Siska. Normaal gezien roei je door Leuven in een groep van tien deelnemers. Het grootste risico onderweg komt van molens en regelbare stuwen. Bij de Volmolen rept het water zich door een nauwe doorgang. Kom hier klem te zitten en de stroming laat je kano niet meer los. Maar zo onhandig ben je niet. Roei geconcentreerd en alles komt goed.

De regelbare stuwen fascineren me. Stokoude systemen houden de Dijle in toom. De achterkant van Leuven oogt tijd- en trendlozer dan de voorkant. De versterkte stadspoort Grote Spui merk je niet op als je over de stadsring rijdt. Ze maakte deel uit van een veertiende-eeuwse ringmuur die de toegang over water en land bewaakte. De houten schuiven die de rivier kunnen afsluiten, zien er even middeleeuws uit als het Groot Begijnhof wat verderop. Bakstenen huizen staan er met hun voeten in het water. Knotwilgen zomen de waterkant af. ‘We hebben hier al bevers gespot’, zegt Wolf. ‘Ze knaagden vrolijk verder zonder op ons te letten.’

Leven in de tunnel

De Dijle stroomt door de hele Leuvense geschiedenis, van bron naar monding, van oorsprong naar toekomst. Een man wuift op de brug tussen het Paridaensinstituut en het Sint-Pieterscollege. Naast de scholen staan de middeleeuwse Jansenius- en Justuslipsiustorens, die een tolpoort op de Dijle vormden. ‘Hier is Leuven ontstaan’, zegt Renaat, ‘op een eiland in de rivier. Dit zie je alleen van op het water.’

Ik heb twintig jaar in Leuven gewoond, maar ontdek een stad die ik niet kende. Een stad die haar rivier opnieuw ruimte geeft en herwaardeert als biotoop. Het standbeeld van Fiere Margriet, die volgens de legende op de Dijle dreef, verhuisde naar de Dijleterrassen, een gezellig rivierpark dat bij hoogwater mag overstromen. In het nieuwe Sluispark is de opengelegde rivier geïntegreerd in het stadslandschap. De vistrap laat vissen doorstromen naar een zijarm van de Dijle. Op stille momenten loeren hier reigers op hun prooi.

Het laatste stukje door de stad loopt langs de bouwwerven aan de Vaartkom. De oude bakstenen muur die de rivier afschermde, is helaas gesloopt. In plaats van beschut varen we open en bloot. Daarna gaan we ondergronds, een halve kilometer lang, onder de stadsring en de Stellabrouwerij. De tunnel is onverlicht maar ook breed en ongevaarlijk. ‘Benieuwd of we ratten zien’, grinnikt Wolf.

www.theshelter.be