Het hart van Hasselt

Behapbaar, dat is het woord voor Hasselt. De binnenstad heeft een diameter van 800 meter. Te klein om iets te beleven? Helemaal niet! Marina Smolders, voorzitter van Pasar Groot-Hasselt, is één van de vijf Greeters. Deze vrijwillige gidsen delen hun favoriete adresjes, buurten en anekdotes bij een rondleiding door Hasselt. Daar zeggen wij geen nee tegen. En prompt worden we al getrakteerd op een eerste weetje: ‘Hasselaren worden ook wel Ossenkoppen genoemd, een knipoog naar de meest voorkomende inhoudsmaat van de jenevertonnen’.

Oud & nieuw

Geen overvloed aan historische gebouwen in Hasselt, maar wel een paar bouwsels om ‘u’ tegen te zeggen. Op de Grote Markt prijkt het Sweert, een van de rijkste vakwerkhuizen van de Nederlanden. De eerste vermelding ervan dateert van 1426. Oorspronkelijk was hier een herberg gevestigd; al sinds 1713 doet het pand dienst als apotheek. ‘Hasselt zet volop in op renovatie. Neem ook een kijkje in het kleine steegje ‘t Sleetje. Op de binnenkoer zie je het resultaat van de integratie van oud en nieuw door architect Bart Lens. Vooral de prachtige glas-in-loodramen zijn hier de eyecatcher’, wijst Marina. Ook de moeite is het voormalige administratief centrum. Dat werd omgebouwd tot De Serre, een kunstencentrum en opvangcentrum voor jonge daklozen. Je kijkt je ogen uit op de mooie graffiti op de muur. ‘De stad telt heel wat prachtige muurschilderingen. De grote uil van de hand van ROA, naast de haven, is mijn favoriet.’

Van steegjes en pleintjes

Hasselt ligt bezaaid met gezellige doorsteeksteegjes, die vaak leiden naar verborgen pleintjes en tuintjes. Zo is er de Ossekopsteeg, met toegang langs het 'huis Dokter Willems', die een verbinding vormt tussen de Dokter Willemsstraat en de Thonissenlaan. ‘De overleden politicus Steve Stevaert woonde tot aan zijn dood in het Dokter Willemshuis’, vertelt Marina. Een van de meest hippe steegjes is de Walputsteeg, waar vroeger de oude werkhuizen van de stad gevestigd waren. 'Ik herinner me nog dat dit de plaats was waar ik moest zijn als mijn fiets gepikt was’, lacht Marina. De doorgang aan de Minderbroederstraat leidt ons naar de Molenpoort. ‘Tot halverwege de 20ste eeuw was de Nieuwe Demer hier nog te zien en tot 1895 stond er een molen. In 2012 werd een ‘waterstraat’ ingehuldigd met fonteintjes in de grond. Op elk vloerpaneel lees je een stuk van een gedicht. Het leukste verborgen groene pareltje? Dat is het Kadettensteegje! ‘Binnenkort krijgen we er nog een steegje bij, van de Witte Nonnenstraat naar het Begijnhof’, verklapt Marina nog.

Da’s andere koek

Aan het einde van de Walputsteeg houden we halt aan ‘Bakkersdochter’. Jacques Vanderstraeten is druk in de weer met bakken. Met een trotse glimlach zwaait hij de deur van het kleine winkeltje voor ons open. ‘Hier kun je genieten van traditionele Hasseltse speculaas. Bakken doe ik zelf en mijn dochter Heleen staat in de winkel’, vertelt hij. ‘Ik bak al speculaas sinds mijn veertiende. Tijdens mijn opleiding in de bakkerijschool begon ik ook thuis te bakken. Voor de hele buurt’, legt hij uit. ‘Nadien gaf ik les aan de hotelschool en stond speculaas bakken ook wekelijks op het programma. Nu ben ik sinds twee jaar met pensioen en is dit mijn nieuwste speculaasproject.’ Waaraan we een goede speculaas kunnen herkennen? ‘Die is dik en donker van kleur. Krokant van buiten en mals van binnen én vervaardigd met goede ingrediënten’, geeft Jacques nog mee. ‘Schrijf geen speculoos hé’, waarschuwt Marina me. ‘Dat is een andere soort koek. Hier gaat het wel degelijk om Hasseltse speculaas.’ 

 Straffe jenever

Jenever loert om elke hoek. Zo leidt het jeneversteegje naar het voormalige pand van de eerste stokerij van Hasselt: stokerij Smeets. De Dokter Willemswoning is genoemd naar de jeneverzoon die tijdens zijn doktersstudies een vaccin ontwikkelde tegen het longvirus van ossen, de dieren die een cruciale rol speelden in het vervoer van kruiden en tonnen voor jeneverstokerijen. Een standbeeld van Dokter Willems vind je ook in de Witte Nonnenstraat. Wil je alles te weten komen over de jenever? Neem dan een kijkje in het Jenevermuseum. Werp aan de overzijde van de straat een blik op de mooie tekening die Eva Lynen maakte naar aanleiding van 100 jaar Smeets. Dat de jenevertraditie nog lang niet uitgestorven is in Hasselt, bewijst de komst van nieuwe ambachtelijke stokerijtjes. En natuurlijk zijn ook de jeneverfeesten getuigen van de levende traditie. Elke tweede zondag van oktober komen mensen samen rond het jenevermanneke aan het begin van de Maastrichtersteenweg om te genieten van een glaasje. De jenever die van zijn tong rolt, wordt gretig opgedronken. ‘Als Hesselos drink ik ook wel eens graag een goede oude graanjenever’, knipoogt Marina.

De tenen van het paterke

In hartje Hasselt vind je de Virga Jessebasiliek. Ze herbergt het Virga Jessebeeld uit de 14e eeuw, dat de Hasselaren om de zeven jaar in augustus door de straten van de stad dragen.‘Aan al die brandende kaarsen zie je dat dit een bedevaartsoord is’, legt Marina uit. Ook de Minderbroederskerk trekt bezoekers van heinde en ver aan. Hier ligt de graftombe van Valentinus Paquay, het ‘Heilig Paterke’. Wie over de tenen van het beeld wrijft, zou voorspoed kennen. ‘Als kind ben ik hier ook vaak geweest. Bijzonder is dat deze plaats ook heel veel jonge mensen aantrekt’, geeft onze gids nog mee. Marina troont ons nog mee naar het Oud kerkhof van Hasselt, daterend uit de 19e eeuw. Het is de laatste rustplaats van heel wat bekende Hasselaren. De ingetogen sfeer tussen de imposante grafmonumenten maakt me stil. ’Ik vind dit een speciale plaats, die weinig gekend is. Elk seizoen heeft hier zijn charmes. Zeker de lente, als de voorjaarsbloeiers hun prachtige kleuren tonen’, zegt Marina. Ze wijst me op Hasseltse keramiek, gekenmerkt door dikke rozen, op de graven. ‘Ook hier is er weer een link met jenever, want de keramiek werd ook gebruikt voor jeneverbuizen’, geeft ze nog mee.

Zelf Hasselt verkennen?

Deze wandeling is zo’n 4 kilometer en doorkruist de stad, voornamelijk binnen de Groene Boulevard. De volledige route vind je hier.