De watervallen, rivieren en meren van Salzburgerland

We zijn nog maar net in Seeham aangekomen of we mogen al aanschuiven bij een groot volksfeest. Op het open pleintje achter het gemeentehuis zijn enkele honderden mensen samengekomen om hun jaarlijkse feest van bier, schnaps, schnitzels en lederhosen te vieren. Half in de schaduw van de lindeboom zit het orkest volksmuziek te spelen, met naast hun voeten een pul bier met een grote witte schuimkraag. Over het hele plein zijn lange banken geplaatst en iedereen zit in groepjes vrolijk te kletsen. Het duurt niet lang of een jonge vrouw in een groene traditionele jurk - een dirndl - komt naar ons toe. Op haar heup draagt ze een houten vaatje, van het type dat je rond de nek van een sint-bernard verwacht. Met een handdoek veegt ze het metalen bekertje schoon en laat het dan vollopen met perenschnaps. Hoewel het nog maar elf uur in de ochtend is joelen we vrolijk mee ‘proost kameraad’ en slaan het bekertje naar achteren. Elk Oostenrijks dorp heeft zo zijn eigen jaarlijks volksfeest. Telkens wordt er ook een delegatie van de naburige dorpen uitgenodigd, die dan op schilderachtige tractoren komen aanrijden en als eregasten worden ontvangen. Op het podium vertelt een man ondertussen verhalen en grappen.

Het is weer in de mode om van de heimat te houden. ‘Toen ik een tiener was, vonden we het vreselijk om ons in de traditionele kleren te hijsen en volksmuziek te spelen’, vertelt Manuela. ‘Vandaag speelt iedereen weer graag muziek en hebben de jongeren in hun kleerkast zelfs keuze uit verschillende modellen van traditionele kleren.’

Water #1: Wildkar Wasserfall

Voetstappen van de duivel

Uit alle hoeken stroomt het water in grote en kleine rivieren naar de vier grote meren van Seenland: de Wallersee, de Mattsee, de Obertrumer See en de Grabensee. Langs de oever van het smalle riviertje de Teufelsgrabenbach wandelen we naar boven. Het pad zigzagt tussen kaarsrechte beuken en dennen die hun best doen om zo hoog mogelijk boven de kloof van Teufelsgraben uit te komen. Met een bocht komen we aan bij de Wildkar Wasserfall, hét fotomoment van de wandeling. Ooit, aldus de legende, regende het zo hard dat het lieflijke riviertje aanzwol tot een wilde stroom. Uit de kloof kwam een vreemd krijsend geluid. De dorpelingen dachten dat het de stenen waren die door het wilde water tegen elkaar aan krasten. Toch gingen de twee molenaars van het dorp kijken wat er aan de hand was. Groot was hun verbazing toen ze de duivel roepend en tierend door de rivier zagen stappen. Met een list lieten ze hem in de val lopen. De duivel was zo razend dat hij zich stampvoetend over de rotsen een weg baande en voorgoed verdween. In vier dikke stroken stroomt het water vandaag over de afdrukken van de duivelse voetstappen naar beneden.

Naast de waterval staat een kleine, oude kogelmolen. 1647 staat er op het bordje. Als de rivier niet krachtig genoeg en te afgelegen was voor een grote watermolen om graan te malen, kon er altijd wel een kogelmolen geplaatst worden. Langs een houten constructie stroomt het water de molen in. In een ronde kuip begint het te tollen. Daar legt de kogelmolenaar stenen in die door de wrijving helemaal afgerond worden. De stenen bollen werden in de scheepvaart gebruikt als gewicht om het ruim van een leeg schip op te vullen om zo diep genoeg in het water te hangen.

Water #2: Mattsee

Alleen met vissen en futen

Je bent pas echt in Seenland geweest als je op het kraakheldere water hebt gestaan. En dat mag je bij suppen letterlijk nemen. Geduldig legt Danique uit hoe stand up paddling in zijn werk gaat en hoe we op een surfplank rechtop kunnen blijven staan met een peddel in de hand. ‘Vooral niet naar je voeten kijken’, roept ze als ik mijn wiebelende knieën stil probeer te krijgen. Na een vijftal minuten heb ik mijn evenwichtspunt gevonden en voel ik me voldoende comfortabel om wat rond te peddelen.

En waarlijk, dat gaat een stuk makkelijker dan gedacht. Na nog eens vijf minuten ronddobberen glijden we over het water. De namiddagzon schijnt zacht over de Mattsee. Al snel zijn we alleen met de vissen, de meerkoeten en de futen. Ver voor ons zien we het gelijknamige dorpje liggen. En daarachter staan de Alpen, statig in mist gehuld. ‘Als je een beetje geoefend bent, kan je gerust twintig kilometer suppen’, vertelt Danique. ‘Maar het leukste is om ’s avonds als de meeste mensen naar huis zijn, tot in het midden van het meer te peddelen en van daaruit de zon te zien ondergaan achter de bergen.’ In het midden is de Mattsee erg ondiep en zijn stenen torentjes gebouwd die nu lijken te drijven op het water. We gaan op onze surfplank zitten en laten ons traag door de bries ronddraaien zodat we het uitzicht goed in ons kunnen opnemen.

Water #3: Bluntautalmeer

Perfect water

Net voor we Golling an der Salzach binnenrijden worden we getrakteerd op een staaltje pittoreske landschapsarchitectuur. Midden in een veld vol bloeiende klaver en witte schermbloemen staat het kleine gotische kerkje van de heilige Nikolas op een verdwaalde rots.

We steken de Salzach over en parkeren de auto aan de rand van het bos. Een veerooster houdt de paarden aan de juiste kant van de rivier. Tussen de dennen lopen we over een breed pad naar het meer van Bluntautal. Af en toe kijken we door de wolken heen en zien we hoe hoog en steil de Alpen vlak voor onze neus oprijzen. Traag kadreert de mist telkens een nieuw stukje van het gebergte. Zelden hebben we zo’n perfecte plas water gezien als het Bluntautalmeer. Omgeven door een amfitheater van beboste rotsen kijken we zo enkele meters diep het turkooizen water in. Een plonzende dobber van een visser is het enige wat de stilte breekt. Hij probeert de grote forellen te verleiden die bewegingsloos in het water zweven. We zien hem niet, maar daar hoog in de wolken moet de Hoher Göll liggen, met zijn 2.522 m de hoogste berg uit de omgeving die de grens met Duitsland overziet.

Later op de dag rijden we naar het punt waar de Lammer in de Salzach stroomt. Hogerop wacht ons een van de mooiste watervallen van Oostenrijk, de Gollinger Wasserfall. Met een duizelingwekkende oerkracht valt het water 75 meter naar beneden. De nevel maakt ons doornat als we langs de flank de trapjes naar boven beklimmen. Een stalen brug, de Regenboogbrug, loopt over de afgrond heen waardoor je letterlijk boven de waterval kan hangen. Bij zonnig weer spot je van hieruit prachtige regenbogen in de nevel van de waterval.
In 1913 schoot Franz Ferdinand hier tijdens de jacht een witte gems dood, ondanks de waarschuwingen van de andere jagers. Volgens de oude legende zal hij die zo’n zeldzaam dier schiet immers binnen het jaar sterven. We weten allemaal wat de dramatische gevolgen waren.
75 meter hoger, waar we niet meer verder kunnen, kolkt het water vanuit een gat in de berg recht naar de afgrond. Slierten klimop hangen speels naar beneden alsof ze het water proberen te kietelen.

Water #4: Lammer en Salzach

Twee rivieren, twee kloven

Voor Norbert liggen de klimgordels, veiligheidshelmen en stukken touw al klaar. Zelf heeft hij zijn materiaal rond zijn middel gesjord. We staan aan de Pass Lueg, lang de enige doorgang van noord naar zuid, vakkundig uitgesleten door de Salzach die hier al duizenden jaren het kalkgesteente teistert. ‘3.000 jaar geleden hadden de Kelten de pas in handen’, legt Norbert uit terwijl we aan onze afdaling in de kloof beginnen. ‘Ze vroegen tol aan reizigers en werden daar rijk mee.’ Een millennium later zijn het de Romeinen die een weg aanleggen langs de flank van de kloof. ‘De pas heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis’, gaat Norbert verder. ‘Zo vocht de Oostenrijkse vrijheidsstrijder Andreas Hofer in 1809 tegen Napoleon om de pas terug in handen te krijgen.’

En niet alleen de recente geschiedenis is in de Salzachöfen-kloof voelbaar, ook het ontstaan van de Alpen kijk je hier recht in de ogen. Op de rotsen langs de weg zie je de ammonieten en gefossiliseerde mosselen als stille getuigen van de continentale drift. Duizenden jaren lang heeft het smeltwater van de gletsjers hier steeds dieper in de rotsen gesneden; op sommige stukken tot wel 70 meter diep.

En dan stopt plots het weggetje en is er alleen nog een diepe afgrond en een wilde Salzach-rivier. Honderden meters verder zien we een brug. ‘Daar moeten we naartoe’, wijst Norbert lachend en hij klikt onze klimgordels vast aan een dikke stalen kabel die helemaal over de kloof is gespannen, de Flying Fox. We beginnen vier keer opnieuw af te tellen en stappen dan met een zucht en een schreeuw in de afgrond. Veertig seconden lang zoeven we over het wilde water en we komen helemaal intact aan de overkant aan.

De regio Tennengau bestaat uit 14 dorpen verspreid over twee valleien van de rivieren de Lammer en de Salzach, die verder naar Salzburg stroomt.

Het water van de Lammer is dan wel minder diep dan dat van de Salzach, maar kronkelt zich daarom niet minder spectaculair door de nauwe kloof de Lammerklamm. Soms lijkt het rustig en gestaag naar de volgende versnelling te stromen, maar dan begint het te draaien en te keren en wordt het water wit van het schuim.
Over bruggetjes, trappen en langs stalen kabels komen we uiteindelijk in het dal terecht. Dit was de plek waar vroeger de goden afspraken met hun geliefden.
De rivier wordt breder en vertraagt, we wandelen langs de rechteroever verder en stoppen voor lunch in Lammerklause met een mooi zicht op de Alpen.

Water #5: Abtenau Heilwasser

Koude voeten

Petra schenkt de kleine glaasjes vol met wat ons gewoon kraantjeswater lijkt. ‘Nee hoor’, lacht ze, ‘dit is het helende water van Abtenau.’ ’s Morgens vroeg heeft ze hogerop in de bergen een fles gevuld met bronwater. Met een grote slok gieten we het naar binnen. Het smaakt naar flets zeewater. Petra lacht om onze vertrokken gezichten. ‘Het Abtenau Heilwasser zit boordevol zoutmineralen. Daarom heeft het zo’n positieve invloed op de bloedsomloop.’ Jaren geleden was er naast de bron een kuuroord en kwamen mensen van overal om in het helende water te baden. Vandaag wordt het bronwater als pakket aangeboden voor een waterkuur bij je thuis.

In de verte horen we de Dachserfall al razen. Het water spuit uit de muur en blaast kilte in ons gezicht. Overal liggen bolle keien verspreid, begroeid met een laagje donkergroen mos.

Hier kan je de behandeling bedacht door priester Sebastian Kneipp ondergaan, goed voor een optimale bloedsomloop. Een lange strook ijskoud water stroomt over witte kiezels. Je moet door het water wandelen als een reiger, luidt het instructiebordje. En rustig blijven. Makkelijker gezegd dan gedaan bij water van 5°C dat als kleine mesjes in je voeten snijdt. We proberen het zo lang mogelijk vol te houden, maar springen dan toch opgelucht uit het water. Ons bloed begint verontwaardigd te pompen en een zalige warmte komt van heel diep in onze voeten naar buiten. Op een bankje kijken we uit over de Alpen en laten onze voeten drogen tussen de paarse bloemen van de koningskaars.