Fietsen in het paradijs
Hoezo, fietsen doe je in Frankrijk, Nederland of Duitsland? Polen is de fietsbestemming bij uitstek! Het land heeft zich de voorbije jaren ontpopt tot een echt fietsparadijs, ook al dankzij de aanleg van de Green Velo-route in het oosten en het nieuwe routenetwerk VeloMałopolska door Klein-Polen. Dat laatste traject alleen is binnenkort al goed voor 1.000 km fietsplezier langs meren, bossen, charmante dorpen en levendige steden. Kristina Rybouchkina begon te trappen en zag dat het goed was.
- Fietsen
Een druppel zweet glijdt langs mijn slaap naar beneden, terwijl ik vooruit schiet over de donkerrode baan. Gezwind vooruit, vol vertrouwen, want wij fietsers hebben voorrang. Neen, ik rij niet in een fietsstraat hartje Gent of Antwerpen, wel aan de oever van Lake Czorsztyn. Geen stadsrumoer rond mijn kop en Koning Auto is niet welkom. Het veertig kilometer lange fietspad strekt zich uit rond het meer en is bijna volledig vrij van gemotoriseerd verkeer. Het vormt de ideale lus als je graag een stukje Polen ontdekt dat in geen enkel opzicht lijkt op het door toeristen overstroomde Krakau. Die twee plekken liggen op amper 100 kilometer van elkaar.
Dat Krakau zo populair is, is begrijpelijk. Ook mijn reis is gestart in deze tweede grootste stad, de parel aan de Poolse kroon. Omdat ik op fietsvakantie ben, huur ik een exemplaar om het bruisende centrum te verkennen. Met mijn reisgenoot struin ik over de Grote Markt met haar knappe Lakenhallen en vrolijke souvenirkraampjes, beklimmen we de heuvel naar het imposante kasteel van Wawel en duiken we in de donkere geschiedenis van de Joodse wijk Kazimierz. ‘s Avonds vinden we vlot de weg naar een paar hippe eet- en drinktentjes, die in een omgeving met 200.000 studenten uiteraard legio zijn. En we zijn onder de indruk. Als je in de streek bent, mag je Krakau absoluut niet overslaan. Maar: het doet wel deugd om op dag twee onze vinger van de fietsbel te mogen halen en koers te zetten naar het landelijke Czorsztyn. Missie: VeloMałopolska verkennen!
Route 1: Jezioro Czorsztyńskie (30 of 40 km)
VeloMałopolska is het spiksplinternieuwe fietsnetwerk dat natuur- en cultuurschoon in de regio Małopolska (aka Klein-Polen) met elkaar verbindt. Het bestaat uit acht onderdelen, de meeste genoemd naar de waterloop waarlangs ze lopen. Wanneer alle stukken geasfalteerd en bewegwijzerd zijn, zal het traject zo’n 1.000 km tellen: perfect voor meerdaagse langeafstandsfietstochten. Leuk is dat verschillende passages deel uitmaken van grotere Euro Velo-netwerken, waardoor je hier als doorgewinterde fietser ook passeert als je een reis door verschillende Europese landen zou plannen. Ben je geen kilometervreter, dan opteer je gewoon voor een korter stuk of een lus. Zoals de onze rond Jezioro Czorsztyńskie, beter uitspreekbaar als Lake Czorsztyn.
Wij rijden naar Lake Czorsztyn met de wagen, maar als je geen lokaal transport hebt, kan je makkelijk een plek op de Flixbus reserveren. Het stuwmeer aan de Dunajec-rivier is namelijk een geliefde bestemming onder Poolse weekend- en vakantietrippers. Al vinden ook steeds meer buitenlandse bezoekers hun weg hiernaartoe. ‘s Winters om te skiën, ‘s zomers om te wandelen – en steeds vaker te fietsen - in het nabijgelegen Pieniński National Park. De voorzieningen zijn er dan ook naar. Op verschillende plaatsen rond het meer kan je tweewielers huren en de onze zijn alvast van uitstekende kwaliteit. Net als het fietspad, dat deel uitmaakt van het VeloDunajec-traject.
Tijdens onze rit genieten wij met volle teugen. De bootjes op het glinsterende water, de groene omgeving en de frisse lucht (alle vaartuigen zijn elektrisch en het hele gebied wordt voorzien van groene stroom via de dam) zorgen voor een instant vakantiegevoel. De route is goed gemarkeerd; zelfs als we even afwijken om de houten kerk van aartsengel Michaël in Dębno te bezoeken, zijn we direct back on track. Bovendien is de tocht grotendeels vlak, wat van deze lus een uitstekende keuze maakt voor beginnende fietsers en gezinnen met kinderen. Alleen de laatste kilometers aan de westelijke oever zijn iets pittiger. Maar geen nood, rust- en picknickplaatsen zijn er in overvloed. Na je klim word je beloond met een fijne afdaling en heb je zelfs de optie om plaats te nemen in een overzetbootje, dat je al na 30 km terug naar je startpunt brengt. We hadden het niet beter kunnen bedenken.
Wil je de dag op een unieke manier afsluiten, dan kan je de omgeving ook vanuit een ander perspectief bewonderen: vanuit de lucht. Krakow Balloon Team biedt namelijk ballonvaarten aan boven het meer bij zonsondergang, op voorwaarde dat de wind goed zit. Je moet hier wel voor in je portemonnee tasten, maar je krijgt er een onvergetelijke ervaring voor in ruil.
Route 2: Van Krynica Zdrój naar Rytro (50 km)
Een ander hoogtepunt van het VeloMałopolska-netwerk is de VeloNatura-passage. Het fleurige stadje Krynica Zdrój, op 90 km van Czorsztyn en 140 km van Krakau, vormt het startpunt. Deze contreien staan bekend om de vele kuuroorden. Dat heeft alles te maken met de natuurlijke bronnen, die een geneeskrachtige werking zouden hebben. Proef gerust eens, je komt op je route verschillende plaatsen tegen waar je hiervan kan drinken. Al zouden we niet aanraden om zomaar je hele bidon te vullen met dit superwater, tenzij je een liefhebber bent van wrange, metaalachtige aroma’s...
Heb je zin in een extra portie avontuur, dan moet je voor je vertrek een bezoek brengen aan de Wieza Widokowa, een 49,5 meter hoge uitkijktoren in de heuvels rond Krynica Zdrój. Het bouwwerk is bereikbaar met een stoeltjeslift, want in de winter wordt hier ook geskied. Het houten pad de toren op moet je wel nog zelf trotseren om het mooie uitzicht te kunnen aanschouwen. Op zich al de moeite, maar wat mij het meeste kippenvel bezorgde, was de afdaling van de heuvel waarop de attractie gebouwd is. Van het voorjaar tot de herfst maken de skipistes hier namelijk plaats een mountainbikepark. De 10 km aan tracks bieden voor elk wat wils: er is één makkelijk, groen traject, twee gematigde blauwe en één rode voor gevorderden. Hoewel je op die laatste rit ongetwijfeld de adrenaline door je lijf kan voelen gieren, kozen wij toch voor de track voor dummies. Eerlijk, ik moest als MTB-groentje zelfs hier even slikken voor ik me met een enorme helm op het hoofd zigzaggend een weg naar beneden begon te banen. Maar wat een belevenis! Als je een beetje sportief bent, krijg je de mountainbikemicrobe snel te pakken. Zeker hier, want de routes liggen er - alweer - piekfijn bij.
Mocht je zin hebben, dan sta je dankzij de lift in no-time weer boven met je mountainbike om nogmaals bergaf te sjezen. Wij houden het bij één afdaling, want er wacht ons nog een tocht van zo’n 50 kilometer. Van Krynica Zdrój volgen we namelijk de etappe tot Rytro. Hier fiets je opnieuw langs water, deze keer langs de Poprad-rivier, die de natuurlijke grens met Slovakije vormt. De routewijzers sturen je er zelfs even over. Toch is de omgeving anders dan tijdens de rit rond Lake Czorsztyn. Bosrijker, met af en toe een lieflijk dorpje op je pad en iets meer hoogtemeters. Al valt de moeilijkheidsgraad heel goed mee, wij zijn blij wanneer we in de late namiddag kunnen neerploffen op het terras van Willa Poprad om met een lokaal brouwsel na te genieten van de rit.
Route 3: Van Krakau naar de abdij van Tyniec (15 km)
Van lokale brouwsels gesproken: door de klimaatopwarming is Polen - net als België - meer en meer een wijnland aan het worden. Hoewel er in totaal ‘maar’ een 350-tal wijnhuizen zijn (Frankrijk telt meer dan 76.000 wijndomeinen), zijn de inwoners fier op hun productie. Aangezien het grootste deel van de wijngaarden in de bergachtige provincie Małopolska ligt, kan je hier vlot een bezoek regelen. Wij doen dat op onze vierde en laatste dag, maar niet voor we nog een laatste stukje van het VeloMałopolska-netwerk hebben verkend.
Omdat we straks een vlucht hebben vanuit Krakau, blijven we in de omgeving en bezoeken we de Benedictijnse abdij van Tyniec, een van de oudste bewoonde abdijen van het land. De weg naar Tyniec is onderdeel van de Wiślana fietsroute, vernoemd naar de rivier die dit keer de hoofdrol speelt. Sommige passages zijn nog onder constructie, maar ondanks een kleine omleiding vinden we het pad langs de oever van de Wisła vlot terug en bereiken we al na drie kwartier onze bestemming. Voor wie op zoek is naar een toffe uitstap vanuit de stad, is dit dus zeker en vast een aanrader. De monniken zijn heel gastvrij. Ze sluiten zich hier niet af van de buitenwereld, maar vertellen geïnteresseerden juist met veel plezier over hun manier van leven. Zo blijven ze bijvoorbeeld mee met hun tijd door actief te zijn op sociale media, runnen ze een café en stellen ze een deel van de abdij open als guesthouse. Mét een score van 9,2 op Booking.com. Absoluut een leuk logeeralternatief als je een rustig plekje zoekt.
Van de abdij die fier op een rots boven de Wisła uittorent, is het een uurtje fietsen naar wijndomein Winnica Zagrabie. Eigenaars Marek en Marta stampten het uit de grond in 2009, geïnspireerd door kaskraker A Good Year waarin een zakenman het drukke Londen verruilt voor een leven op een wijngaard. Hoewel het tot 2017 duurde voor ze hun eerste wijn op de markt konden brengen, hebben ze er geen seconde spijt van dat ze besloten om hun droom na te jagen. Dat voel je meteen wanneer ze je met een warme glimlach ontvangen. Na een rondleiding op het 1,5 ha grote terrein leggen zij je in de watten met een uitgebreide wine tasting. Bij je glazen krijg je niet alleen een vakkundige uitleg, maar ook lekkers uit de regio, zoals huisgebakken brood, druiven van de gaard en worst en kaas van lokale boeren. Te fanatiek geproefd? Dan kan je overnachten in een tiny house midden tussen de wijnranken. Anders is het nog een kleine 25 km trappen tot in Krakau. Of, in ons geval, 20 minuten met de taxi richting luchthaven.
Ook zin gekregen in een Pools fietsavontuur? Ontdek de praktische info in onze Reiswijzer.
Ken je Klein-Polen?
Małopolska ofwel Klein-Polen is een woiwodschap of provincie in het zuiden van Polen, tegen de grens met Slovakije. Het is een erg veelzijdige regio, met een knappe mix van cultuur en natuur.
- Historisch Krakau is de belangrijkste culturele trekpleister van de streek.
- Ook concentratiekampen Auschwitz en Auschwitz-Birkenau liggen in Małopolska (vanuit Krakau per fiets bereikbaar via WTR en VeloMetropolis), musea die niemand onberoerd laten.
- Opvallend in Klein-Polen is het grote aantal typische houten kerken, bijzonder voor architectuurliefhebbers.
- De streek is daarnaast vermaard om het hoge aantal bergen en de bijhorende (winter)sportmogelijkheden. Het Tatragebergte is het bekendste, met Zakopane als uitvalsbasis.
- De heuvelachtige omgeving leent zich uitstekend voor wijnbouw. Initiatieven als de Małopolska Wijnroute laten je toe om vlot kennis te maken met lokale makers en hun producten.
- Je kan hier 6 nationale parken vinden, waar je ook als wandelaar aan je trekken komt: Tatrzanski, Pieniński, Ojcowski, Babiogorski, Gorczanski en Magurski.
Trappen op de VeloMałopolska
Al het moois dat Klein-Polen te bieden heeft verbinden: dat doet centraal fietsnetwerk VeloMałopolska. Het ambitieuze project kadert in een shift die al langere tijd aan de gang is in Polen: de fiets verdringt er langzaam maar zeker de auto. Steden als Krakau worden fietsvriendelijker gemaakt en net als in andere provincies wordt in Klein-Polen aan de fietsweg getimmerd. Soms nog letterlijk, want bepaalde passages van het netwerk zijn nog onder constructie. Hou hier rekening mee als je jouw rit plant. Eind 2022 was al 650 van de 1.000 km voltooid.
De verst gevorderde routes zijn:
- Wiślana Trasa Rowerowa (WTR) of de Wiślana/Vistula fietsroute: loopt langs de oevers van de Vistula (230 km lang door Małopolska) en verbindt hierdoor verschillende Poolse regio’s.
- VeloDunajec: telt 237 km en voert je onder meer langs de Dunajec-vallei, met mooie uitzichten op Pieniński Nationaal Park en het Tatragebergte.
- VeloNatura: meet 271 km en is onderdeel van de EuroVelo 11-route.
- VeloMetropolis: dit traject van 220 km maakt deel uit van langeafstandsroute EuroVelo 4 en loopt van het oosten naar het westen van de provincie.
Deze trajecten zijn nog in volle ontwikkeling:
- VeloRaba: rustige route van 125 km langs de Raba-riviervallei.
- VeloSkawa: traject van 126 km in het westen van Małopolska.
- VeloPrądnik: fietsweg van 57 km door het Kraków-Częstochowa-hoogland, in de omgeving van Nationaal Park Ojcowski.
- VeloRudawa: langs deze passage trap je 45 km naar het westen vanuit Krakau.