Schatten in het Salzkammergut

Bij het geografische middelpunt van Oostenrijk vind je een van de mooiste vakantiegebieden van het land. Het Salzkammergut ligt op een steenworp van Salzburg, net waar de Alpen beginnen. De bergen springen hier nog niet vaak boven de 2.000 meter, dus raak je er eenvoudig met je camper; je hoeft niet bang te zijn voor pittige beklimmingen. Als je de streek binnenrijdt, na de afdaling richting St. Gilgen, merk je ook meteen waarom Salzkammergut zo geliefd is: je krijgt een eerste zicht op de kraakheldere meren.

Toch zijn het vooral de bergen die hebben bijgedragen tot het rijke verleden van deze contreien. Zo’n 7.000 jaar geleden, ten tijde van de Romeinen, werd er zout gewonnen. De naam Salzkammergut vindt zijn oorsprong trouwens in de eeuwenoude praktijk van zoutwinning via de zoutkamers in uitgebreide gangenstelsels onder de bergen. De naam van het gebied weerspiegelt deze historische activiteit met zijn betekenis als ‘zoutkamerdomein’ of ‘zoutlandgoed’. Je kan trouwens nog steeds zoutmijnen en -kamers bezoeken en je proeft er van het pure en niet-gejodeerde natuurzout, maar ook van allerlei alternatieven voor fijnproevers. Al is er een bijzondere mijn waar je niet naartoe gaat voor het zout…

Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikten de nazi’s de zoutmijnen van Altaussee als gigantische opslagplaats voor gestolen kunst. Klinkt de geschiedenis of het verhaal bekend in de oren? Dan heb je waarschijnlijk het boek of de Hollywoodfilm Monuments Men gelezen of gezien? Wij bekeken hem ook voor we vertrokken en stapten in Salzwelten Altaussee in de schoenen van George Clooney, Matt Damon en Bill Murray om de vernietiging van meer dan 6.500 kunstwerken tegen te gaan. Onder meer het Lam Gods van Van Eyck, de Madonna met kind van Michelangelo en De Astronoom van Vermeer werden in Altaussee gerecupereerd. In de mijn kom je trouwens te weten dat het niet de Monuments Men, maar wel lokale mijnwerkers waren die de vernietiging van de werken konden tegenhouden.
 

Ook tachtig jaar later, nu in 2024, domineert kunst en cultuur de regio, als Culturele Hoofdstad van Europa. Salzkammergut 2024 is een gezamenlijk project waarbij de ruimere regio als bühne dient. Maar liefst 23 gemeenten werken samen onder de leuze ‘23 for 24’ om van dit culturele topjaar een hoogvlieger te maken. Toch denk ik dat ze er nog graag een 24ste bestemming hadden bijgehad. Dat klinkt toch nog net een tikkeltje beter…

Bad Ischl – niet te verwarren met het skioord Ischgl waarbij je de g uitspreekt – is de belangrijkste kunsthub van het Europese project. De stad staat al langer bekend als centrum van deze culturele regio, maar meer nog als een van de meest gerenommeerde kuuroorden in Oostenrijk. Sinds het begin van de 19de eeuw trekt ze dan ook vele bezoekers die op zoek zijn naar genezing en ontspanning. Het water in Bad Ischl heeft een hoog zoutgehalte en een warme temperatuur, wat gunstig is ademhalingsproblemen verlicht en zorgt voor een gezonde huid.

Bad Ischl en het ruimere Salzkammergut waren trouwens de favoriete vakantiebestemmingen van de Oostenrijkse keizer Frans Jozef I. De besnorde vorst en echtgenoot van de minstens even notoire keizerin Sisi spendeerde er nagenoeg al zijn zomers. Hun zomerresidentie, de Kaiservilla, valt op door de knalgele neogotiek. Bij een begeleid bezoek kom je heel wat te weten over de keizerlijke familie. Zo liet Keizerin Elisabeth een geheim pad aanleggen naar de oever van de Ischl-rivier om te kunnen genieten van haar natuurwandelingen in alle privacy. Frans Josef experimenteerde dan weer graag met nieuwe recepten in de keuken en verraste zijn gasten graag met zelfbereide gerechten bij informele diners.

Dat de man een snoeper was, merken we bij Konditorei Zauner. Bij de hofleverancier van traditionele Oostenrijkse zoetigheden en gebakjes staar je je blind op unieke chocoladecreaties. We proeven er onder meer van Baronesserl gevuld met koffieganache, chocolade-egels met nougat en Kaiserdessert, een marsepeintaartje gevuld met Cointreau-truffelcrème. Toch is de Zaunerstolle het uithangbord van de tearoom: een mengeling van chocolade, nougat, wafeltjes en hazelnoten, overgoten met bittere chocolade. Ze lijken een beetje op dikke rupsen en komen in verschillende maten.

Tijdens een wandeling door de rest van het stadje lijkt het toch alsof het kuuroord zelf toe is aan een verkwikkende verjongingstherapie. De financiële steun van de Europese Unie kan alleszins helpen om de culturele infrastructuur te ondersteunen en de stad een facelift voor de komende decennia te geven. 

Onbewust blijven we de voetsporen van de keizer volgen. ‘Tijdens zijn Sommerfrische, een zomervakantie die je uit de stad haalt om te genieten van de buitenlucht en de bergen, genoot Frans Jozef immens van het uitzicht vanop de Schafberg. In 1892 gaf hij opdracht tot de bouw van de eerste tandradbaan. Een jaar later opende de spoorlijn tussen St. Wolfgang en de top van de Schafberg. De Schafbergbahn was destijds een technisch hoogstandje en is nog steeds in bedrijf’, vertelt Yvonne Rosentatter. Yvonne is de enthousiaste teammanager van Wolfgangsee Tourismus en onze gids voor de komende dagen. ‘In 35 minuutjes brengt het knalrode treintje je vanuit het ErlebnisQuartier in het dal naar het bergstation op 1.732 meter hoogte.’

Het uitzicht is prachtig. Op een heldere dag kan je maar liefst zeven meren met het blote oog zien. Met de wind en de lagere temperatuur hebben we helaas minder rekening gehouden, dus besluiten we de noordwaartse afdaling in te zetten. Met een kinderdrager op de rug en een kinderharnas op de buik wandelen we tot we de boomgrens aan het tussenstation van de Schafbergalm bereiken. Voor ons glinstert de Wolfgangsee, de Alpen imponeren in de verte. De rest van de afdaling nemen we toch maar het treintje terug naar Sankt Wolfgang.

‘St. Wolfgang is vernoemd naar de heilige Wolfgang van Regensburg; die speelde als bisschop een belangrijke rol in de 10de eeuw in de kerstening van het Salzkammergut. Hij is nog steeds de beschermheilige van de regio en nog steeds is Sankt Wolfgang een belangrijk bedevaartsoord. Verschillende routes lopen door de stad en over de Schafberg, zelfs de route tot Santiago de Compostela’, weet Yvonne te vertellen. Tegenwoordig is het charmante stadje vooral bekend om de ambachtshuisjes, de Beierse architectuur en de barokke kerk met een van de eerste bewegende, driedelige altaarstukken ter wereld. Je vindt er zelfs een paar bijzondere sterrenhotels.

Onze heimat voor de week vinden we ook aan de oevers van de Wolfgangsee. Sterker nog: vanuit onze staanplaats op camping ‘Berau am Wolfgangsee’ kunnen we zo het water inlopen.  De thermometer flirt met temperaturen rond de 25 graden. De plons in het heldere water is verfrissend, maar went snel. Ook onze tweejarige dochter springt ons met veel plezier achterna, terwijl de zon laag staat en een warme gloed over het meer werpt. Dit zijn de momenten waarvoor je het doet, reizen per camper als jong gezin.

Berau am Wolfgangsee is een paviljoen met meerdere overnachtingsmogelijkheden, je vindt het tussen St. Wolfgang en Strobl. Behalve twee hotels en een b&b is er ook een viersterren superior camping met ongeveer 160 camperplaatsen, waarvan een dertigtal pal aan de oever liggen. Tenslotte vind je er ook een spa en twee restaurants. HIAS serveert pizza’s die je in de bistro eet of meeneemt naar je kampeerplek, Schmankerlstubn serveert verse en authentieke Oostenrijkse gerechten. Er is een klein winkeltje en elke vers brood, propere sanitaire voorzieningen en mogelijkheden tot verhuur van o.a. SUPs, kayaks, elektrische scooters en meer. Scoort nagenoeg perfect… Oorspronkelijk was het plan om door te reizen naar een andere kampeerplaats, maar we hadden het zo naar onze zin bij der Berau dat we besloten de hele week te blijven.

We namen een elektrische fiets met koppeling voor een fietstrailer mee met onze Sunlight T680 motorhome. We willen een fietstocht rond de meren maken, dus hebben we voor vandaag het plan opgevat om een deel van de Salzkammergut Radweg te fietsen.

‘Kan ik vandaag een fiets lenen?’ – ‘Jazeker, je kan hier een ezel huren.’‘Pardon?! Ich meinte ein Fahrrad zu mieten.’ Ik kan niet goed volgen als Celi me aan de receptie vertelt dat er een mogelijkheid is tot ezelverhuur. De Esel die zij bedoelt, is echter geen balkend dier, maar een elektrische fiets met een houten frame. Geen stalen ros, maar een afgeslankte versie van een Trojaans paard op wielen… Met zijn brede banden en sportieve stuur voelt hij bijna als een e-mountainbike aan en hij rijdt voortreffelijk.

Vanuit Strobl voert onze route over grind- en asfaltwegen, langs de zuidelijke oever van de Wolfgangsee tot St. Gilgen. De bergachtige noordzijde van het meer geraak je met je fiets niet over, dus neem je de fiets mee aan boord voor een kort boottochtje naar St. Wolfgang, om ten slotte terug te keren naar Strobl. In St. Gilgen laten we onze fietsen even voor wat ze zijn en nemen we de kabellift naar de Zwölferhorn. De berg kreeg zijn naam omdat de zon boven de piek van de berg klokslag twaalf uur aanduidt. De gondel is toegankelijk voor kinderwagens en brengt je in een mum van tijd naar een hoogte van 1.500 meter. Zelfs op deze hoogte vind je wandelingen voor ieder niveau. Op de steilere klimmetjes van de eenvoudige Panoramarundweg moeten we soms serieus trekken en duwen, al worden we beloond met prachtige vergezichten. Aan het observatieplatform smullen we van een paar caloriebommetjes. Wat de eerlijke Oostenrijkse gerechten soms missen aan fotogenialiteit maken ze wel goed aan het smakenpalet dat ze bevatten. Dat proeven we ’s avonds opnieuw bij Leopoldhof. Het Ferienparadies beschikt – behalve hotel, vakantiehuizen en restaurant – ook over een reusachtig spa-complex in chaletstijl. Ideaal om de beentjes te laten rusten na een dagje biken of hiken. Het ruime buitengedeelte tussen berg en meer, maar ook een afgezonderd kinderparadijs voor kinderen jonger dan drie jaar, maken van het wellnessgebeuren een ontspannende activiteit voor je hele gezin.

Het gebied ten zuiden van de Wolfgangsee is waar de Postalm begint. Dit uitgestrekte berggebied is een van de grootste alpenweiden van Europa en een topbestemming voor wandelaars, bergbeklimmers en natuurliefhebbers. Er worden verschillende wandellussen gepresenteerd en her en der zijn berghutten over het immense gebied uitgestrooid. Je kan er uitrusten en genieten van lokale gerechten en drankjes, al biedt de helft van de hutten ook overnachtingsmogelijkheden aan. 

De openingsdagen kunnen wel sterk verschillen, dus is het een goed idee om een wandeltocht uit te stippelen in functie hiervan, zeker met hongerige bengels in je kielzog. Tijdens een wandeling op de Postalm kom je verschillende soorten wilde bloemen en misschien zelfs gemzen en steenbokken tegen. Wil je er zeker van zijn dat je wat dieren ziet? Passeer dan zeker langs Wildtierpark Kleefeld. Edel- en damherten hebben hier een immens speelterrein om zich uit te leven. Het geburl tijdens de bronstijd is impressionant!

Het mag duidelijk zijn dat het Salzkammergut een erg rustgevende en inspirerende vakantiebestemming is. Sommerfrische bracht componisten en schilders naar deze contreien om zich even af te zonderen en te contempleren. Langs de Attersee is deze kunstgeschiedenis het meest tastbaar: schilder Gustav Klimt had er zijn eigen zomerverblijf. En die andere Gustav, componist Mahler, een piepklein huisje aan de oever. Ook andere componisten als Johannes Brahms, Franz Lehár en Anton Bruckner – die in 2024 zijn 200ste verjaardag viert en een feestjaar toebedeeld krijgt – trokken zich terug in de bergen van het Salzkammergut om hun muziekstukken te bedenken.

Wij vinden ons laatste moment van rust op een boottochtje op de Mondsee. Een symfonie bedenken we er niet, maar beseffen wel dat 2024 hét jaar is voor de cultuurliefhebber om deze regio en haar gezonde buitenlucht te komen bezoeken. Tegelijkertijd kwam het besef dat actieve campervakanties in gastvrije regio’s als de Wolfgangsee gewoon doen- en haalbaar zijn. Niet twijfelen dus, en vertrekken!