Wolfman in het woud

De wind woelt door mijn coronakapsel. Versleten, vuile kleren hadden het plaatje compleet gemaakt. De zonderling die door de velden zwerft. De te duchten wildeman uit het woud. De struikrover. Kasteelheren sluiten hun poorten, boeren brengen het vee naar de vierkantshoeve, reizigers vervloeken heggen en holle wegen die gevaren verbergen. Zou de Condroz zo’n verleden kennen? Ik heb me er niet in verdiept. Ik herinner me uit de aardrijkskundeles dat de erosie golven in het landschap heeft gesleten. Kalksteen die sneller verweert dan zandsteen. Zoiets. Maar dat dit landschap de verbeelding prikkelt, staat vast. Oeroud zijn de dorpen, gehuchten en boerderijen. Hun natuurstenen muren zijn als gezichten met rimpels. Ze vertellen levensverhalen van meerdere generaties. Op de heuvelruggen kijk je uit over deinende vergezichten en waait het als aan zee. Kunnen kunstenaars hier nog iets aan toevoegen?

Landart: less is more

Ze hebben al vaak geprobeerd, met wisselend succes. Dat zal ik ontdekken tijdens mijn tweedaagse wandeltocht op de Sentiers d’ Arts. Ik stap 50 km op de 140 km lange ‘kunstpaden’ die Ciney en zes andere gemeenten in de Condroz doorkruisen. Langs de route staan 42 kunstwerken. In zes daarvan kan je overnachten. De deelnemende kunstenaars zijn gespecialiseerd in Land Art. Ze werden voor tien dagen uitgenodigd in de streek en deden bescheiden interventies met natuurlijke materialen. Soms merk je de werken amper op. Ruist daar kunst in het struikgewas?

Gesves wordt mijn vertrekpunt. Omdat ik mijn eerste wandeldag van 28 km graag meteen na het ontbijt aanvat, logeer ik in het dorp, op de wandelroute. Jean-Pierre van B&B La Fougeraie is hobbyfotograaf en heeft op zijn werk in Brussel uitstekend Nederlands geleerd. De volgende nacht zal ik alleen in het bos doorbrengen.

Van mobielboom tot spiegelstammen

Een bos voor jezelf hebben is een groot privilege. Dat heb ik al eerder ervaren en wil ik graag opnieuw beleven. Ditmaal zonder tent, relatief onbeschut in een primitief boshutje dat tegelijkertijd een kunstwerk is. Hopelijk is mijn plek straks niet bezet, want je kan niet reserveren. Ik neem mijn tent dus mee als back-up. De eerste kilometers leiden door de beboste heuvel boven het dorp, dat in de vallei ligt. Ik stoot op een eerste kunstwerk: een rond een boom gebouwde houten woonwagen. Een mobielboom, haha. De stam groeit door de schouw en de wielen verbergen de wortels. De volgende interventies zijn subtieler. Ze leven mee met de natuur en hebben een levenscyclus. Weer en wind vreten de leistenen buizerd aan, die aan de bosrand hangt en vroeger ongenaakbaar zijn vleugels spreidde. Intersections is een levende kapel. Vier tunnels van wilgentakken groeien en dragen bladeren op het ritme van de seizoenen. Mirror Passage verwar ik eerst met twee stapels boomstammen. Tot ik de spiegels tegen de stammen opmerk. Ze weerkaatsen het zonlicht dat door het gebladerte glipt. Sommige spiegels zijn intussen gebarsten.

Boerderijen ouder dan bossen

Ik picknick onder de vleugels van een grote houten vogel. Zijn lijf is een artistieke slaapplek, die je met een laddertje bereikt. Een beschut nest voor wie bang is in het bos. Of voor kinderen die graag kampen bouwen. Maar van deze natuur gaat geen dreiging uit. De Condroz is een cultuurlandschap, opgedeeld in functionele, productieve percelen. Zeg maar landart op grote schaal. Kerken surveilleren de maïsvelden, dorpen vullen de valleien, kapellen wuiven je uit langs de uitvalswegen. Ik kom langs maneges, moestuinen, boomgaarden, het machtige kasteel van Haltinne, boerderijen die ouder zijn dan de bossen en de bomen. Voorbij Ohey begint een lange klim door een met struiken begroeide holle weg. Boven op de heuvelrug heerst De Wachter. Discreet van op afstand, soeverein als je naast de vier meter hoge figuur staat. Meer dan een bussel takken die vaag op een mens lijkt, is het niet. Maar hoe minder de kunstenaar invult, hoe meer vrijheid je verbeelding krijgt.

Schipbreuk in het woud

De laatste kilometers van de dag volg ik kaarsrechte plattelandsdreven, die bij het Château d’Hodoumont horen. Het strijklicht tovert de enorme kasteelhoeve om in een sinistere massa. In het bos en jachtdomein verderop wacht mijn bivakplaats Trivouac. Drie houten cocons rond een vuurplaats, net omgekiepte reddingssloepen. Aan de binnenkant zijn teksten in het hout geschroeid. Ik lees ze niet. Na 28 km stappen denk ik alleen nog praktisch. Slaap ik best met mijn hoofd naar de brede ingang of naar de smalle opening achteraan? Aan de achterkant is mijn hoofd beschut. Maar hoe ontsnap ik dan als een beest de hut binnendringt? Ik kies voor de optie met vluchtplan. De nacht valt. Ik stop mijn e-reader weg en probeer te slapen. Het bos is onwezenlijk stil. Op wat gesnuif en geritsel na. De geluiden zijn vlakbij en houden aan. Ik knip keer op keer de zaklamp van mijn telefoon aan. Niets meer te zien of te horen. Dan snap ik wat er aan de hand is. Ik maak de geluiden zelf.

Pauze in de wigwam

Tijdens de tien uur die ik in het Trivouac doorbreng, komt er niemand voorbij. Ik had altijd gedacht dat je diepe bossen nodig had om van de aardbol te verdwijnen. Maar dat is niet het geval. In een oude landstreek als de Condroz blijft iedereen op de vertrouwde paden. De rest is voor wandelaars. Ik keer via een verkorting terug naar Gesves. Gehuchten, riviertjes, natte weiden, braamstruiken, kapellen, nieuwbouw, windmolens, kunstwerken. Gesves is omsingeld door steile, beboste hellingen. De 22 km van vandaag tikken zwaarder aan dan de 28 van gisteren. Ik neem een lange pauze bij Trisekele, een soort houten wigwam in een beekvallei, en ben in de late namiddag terug bij de bed & breakfast. Ik heb twintig kunstwerken gezien, niet in het museum, maar in hun natuurlijke omgeving.

Toeristische info en streeklogies in Condroz-Famenne op www.valleesdessaveurs.