Museum vol bomen

Kronkelende paden leiden tot in de verste uithoeken van het 13,5 hectare grote domein. Gerlinde heeft geen plan nodig om een wandeling uit te stippelen. Ze is al twintig jaar actief in het Arboretum. Eerst werkte ze er als onthaalbediende, wetenschappelijk medewerker en tuinvrouw. Nu vrijwilligt ze enkel nog als gids. ‘Ik zie het Arboretum elke dag veranderen. Esthetiek komt bij de aanplantingen op de eerste plaats.’

Historische dreef

Gerlinde wijst op de doorkijkhaag naast de historische villa Vangeertenhof. De haag met bijzondere klimop en wilde wingerd viel onlangs nog in de prijzen. De 167 jaar oude tuin bevat wel meer verrassingen.

Het was Charles van Geert die in 1856 een boomkwekerij oprichtte op wat toen nog woeste grond was. Hij experimenteerde met coniferen. De kaarsrechte coniferendreef vanaf de pas gerenoveerde romantische villa getuigt nog van die tijd. Onder zijn opvolger ging de zaak failliet. ‘De plannen om te verkavelen lagen al klaar’, vertelt Gerlinde terwijl ze halthoudt bij een boom die straks een hoofdrol in het verhaal zal vervullen. ‘De broers De Belder, diamanthandelaars, kochten begin jaren ’50 de kwekerij met zijn unieke bomen op. De toen 27-jarige Sloveense landbouwingenieur Jelena Kovačič volgde stage in Zundert toen ze hoorde van deze Stewartia pseudocamellia, een zomerboom met bloemen die lijken op een camelia. Ze kwam een kijkje nemen en kreeg een rondleiding door Robert De Belder, één van de broers. De vonk sloeg over en drie maanden later al waren ze getrouwd. Het was Jelena die de basis legde voor het Arboretum zoals we het vandaag kennen.’ Begin jaren ’80 kocht de provincie Antwerpen het groene paradijs en bouwde verder aan de indrukwekkende collectie bomen, struiken, bloemen, planten en kruiden. Jelena stierf in 2003.

Sonia kwam erbij

In het witte tuinpaviljoen de Gloriëtte hangt een gedicht van Bart Moeyaert. Een brug brengt je in het nieuwste gedeelte. ‘De tuin van Sonia’ was tot nog niet zo lang geleden een goed onderhouden tuin van een buurvrouw. Een rode beuk, immense eik en mooie Ginkgo biloba, een Japanse notenboom, domineren de tuin. Onder hun bladerdek werden 15.000 vaste planten aangeplant.

‘Ik dwaal graag door die kronkelpaadjes. Het gebeurt nog regelmatig dat ik een nieuwe bloem of plant aantref of een nieuwe geur ruik die plots in de lucht hangt. Elk seizoen heeft wel iets. Mijn favoriet is de herfst, met al die kleuren.’ Gerlinde ervaart het Arboretum met al haar zintuigen. Regelmatig wrijft ze met haar hand over een stam of ruikt ze aan een bloem.

Ze begroet de tuinvrouwen die onkruid wieden of de staat van een jonge aanplant controleren. Nieuw aangeplante bomen dragen een waterzak, zodat ze voldoende vocht krijgen. ‘Wij moeten onze plantenkeuze aanpassen aan de klimaatverandering’, stelt Gerlinde nuchter vast. ‘Neem nu hortensia’s. Die bloeien in de zomer, maar verdragen geen droogte.’ Als kenniscentrum neemt het Arboretum het voortouw in het onderzoek naar de invloed van het klimaat op onze flora.

Favoriete plekje

We dwarsen een grote open plek waar tweemaal per jaar een plantenbeurs plaats vindt en komen in een wat donkerder deel van het Arboretum met enkele trotse, oude bomen. ‘Dit is mijn favoriete plek”, zegt Gerlinde minzaam. Het is er muisstil. Ze raakt de stam van een 70 jaar oude Carpinus turczaninovii, een Chinese haagbeuk, aan. ‘Ik hou van oude bomen die wat kromgetrokken zijn. Er spreekt karakter uit.’ Even durven we haar niet in de ogen kijken, bang dat ze een vergelijking met haar eigen leeftijd maakt. ‘In het najaar bloeien onder deze bomen de cyclamen. Dat zijn bol- en knolgewassen die vooral in de Sloveense natuur bloeien en die door Jelena naar hier werden gebracht. De herfstbloeiende cyclamen vormen in de herfst een prachtig tapijt onder deze loofbomen.’ Het Arboretum stippelt tussen 9 september en 1 november een cyclamen-route uit in het Arboretum.

We kaarten na met een koffie en een stuk taart in de cafetaria naast het plantencentrum en de cadeaushop. ‘Er is nog zoveel dat ik je kan tonen. Wist je dat het Arboretum over de grootste verzameling Hamamelis van Europa beschikt? Ook weer dankzij Jelena. Het zaaien was haar passie. Uit die zaailingen ging ze selecteren en zo hield ze enkel de beste exemplaren over.’ We merken op dat Arboretum Kalmthout een oase van rust is. ‘Hoe druk het ook is, die indruk heb je nooit in het Arboretum. Het is een tuin waar je in moet dwalen of verdwalen om te ontdekken.’

Praktisch

• Heuvel 8, Kalmthout
• Elke dag open van 10 tot 17 uur.
• Vlakbij treinstation Kalmthout.
• Toegankelijk met de hond aan de leiband.
• Toegang kost 9 euro (of 8 euro online) of gratis met de museumpas.
• www.arboretumkalmthout.be

Op stap in Grenspark Kalmthoutse Heide

Wandelknooppunt 97 ligt rechts van de uitgang van het Arboretum Kalmthout. Op amper 3,5 kilometer wandelen vind je het Stappersven, één van die prachtige vennen van het Grenspark Kalmthoutse Heide. Het is een erkend stiltegebied waar je uren kan wandelen door een oneindige variatie aan heide, bossen en landduinen.
www.grensparkkalmthoutseheide.com