5x vier de art nouveau in Brussel

Zweepslagen

Victor Horta was een beetje zoals de Beatles: zijn carrière piekte toen hij jong was. Zijn doorbraakhit was Huis Tassel, het woonhuis dat hij in 1893 optrok voor hoogleraar Emile Tassel. Precies 130 jaar geleden dus. Of hij daarmee de art nouveau lanceerde? De Brusselse bourgeoisie reageerde alleszins enthousiast. En bestelde tien jaar lang woningen, winkels en warenhuizen bij de jonge, hippe toparchitect. Tot iedereen uitgekeken was op krullerige interieurs. Ook Horta zelf.

Op de expo Victor Horta en de grammatica van de art nouveau bij Bozar leer je dat Victor Horta meer te bieden had dan zijn typische zweepslagmotief. Ja, hij verwerkte langwerpige krullen in ijzeren trapleuningen, muurdecoraties en meubels. Dat was zijn handelsmerk. Maar hij haalde ook het licht binnen, creëerde een ruimtegevoel, gaf gebouwen dynamiek en structuur. Doorloop de negen zalen, bewonder negen beroemde realisaties in art nouveau, van Huis Tassel tot het Volkshuis, en ontdek hoe Horta de bakens uitzette voor de moderne architectuur.

Tot 14 januari, Bozar, Ravensteinstraat, Brussel.

Somptueuze jurken

Horta kreeg veel opdrachten in de nieuwe, negentiende-eeuwse wijken van Brussel. Neem de tram naar Sint-Gillis en je hoeft maar een paar straten te stappen om Huis Tassel, Huis Solvay en het Hortamuseum te bezichtigen. In het woonhuis en atelier van de architect lopen twee expo’s. Victor Horta versus art nouveau weekt het label los dat Horta opgekleefd kreeg. Vergeet de art nouveau eventjes en ontdek hoe Horta zich onderscheidde van zijn tijdgenoten. Voor Mode en art nouveau werkt het Hortamuseum samen met het Brusselse Mode en Kantmuseum en het Museum van Elsene. Jurken, waaiers, vrouwenportretten en landschapsschilderijen brengen Horta’s woonvertrekken tot leven. De art nouveau was een esthetische totaalbeleving: je jurk paste bij het interieur, en schitterde ook op je portret.

Tot 14 januari, Hortamuseum, Amerikaansestraat 27, Sint-Gillis.

Posterboy Privat

Het vrouwelijke schoonheidsideaal tijdens de art nouveau? Bleke huid, big hair, blote schouders, somptueuze jurken. Toch als je de affiches van de Parijse kunstenaar Alphonse Mucha mag geloven. Zijn Brusselse collega Privat-Livemont ging wat beheerster tewerk. Hij lijnde zijn tekeningen duidelijk af, waardoor ze op stripplaten lijken. Voor de expo Privat Livemont. Bloemenpracht! neem je de tram naar Schaarbeek, waar striptekenaars François Schuiten en Benoît Peeters het Autriquehuis van Horta omtoverden in hun Droomhuis. Posterboy Privat past prima hier! Hij was even dol op bloemen en planten als op roodharige vrouwen. Terwijl zijn affichedames producten aanprijzen, zoals cacao, koekjes of sterkedrank, raken hun lange lokken verstrikt met bloemen, bloesems, klimplanten, korenhalmen. Eén worden met de natuur was een ernstige aangelegenheid in de art nouveau.

Tot 14 januari, Autriquehuis, Haachtsesteenweg 266, Schaarbeek

Zwierige stripverhalen

Belgische striptekenaars zoals Schuiten en Peeters lieten zich inspireren door de art nouveau om creatieve, fantasierijke albums of reeksen te maken. Op de nieuwe expo Art nouveau en de negende kunst dompelt het Stripmuseum je onder in hun droomwerelden. Hun tekeningen baden in dezelfde kleurrijke, sprookjesachtige stijl als de affiches van Mucha of Privat-Livemont. In de stripverhaalstad is de art nouveau zelfs bevrijd van de zwaartekracht. De architectuur kan er dus nog zwieriger krullen dan in de straten van het echte Brussel. Warenhuis Waucquez, waar het Stripmuseum onderdak heeft, is een meesterwerk van Horta.

1 december Tot 31 maart, Stripmuseum, Zandstraat 20, Brussel

Metaal en plastic

Horta integreerde graag nieuwe technologieën in zijn ontwerpen. Zijn ijzeren trapleuningen kon hij laten krullen dankzij de vooruitgang in de metaalindustrie. De expo Resonanties in het Design Museum Brussel vergelijkt de jaren 1890 met de jaren 1950. Ze plukt objecten uit haar schitterende Plastic Design Collection en koppelt ze aan ontwerpen uit de art nouveau. Ontwerpers van plastic meubels of accessoires gingen op zoek naar beweging, lichtheid en organische vormen. Precies zoals de art nouveau, die de band tussen mens en natuur wilde aanhalen, en dat lukte alleen dankzij technologische vooruitgang en nieuwe, betere materialen. De geschiedenis herhaalt zich, maar nooit in dezelfde vorm.

Tot 14 januari, Design Museum Brussel, Belgiëplein 1, Heizel

Nog meer art nouveau?

• Maak kennis met de Oostenrijkse Jugendstilarchitect en ontwerper Josef Hoffmann in het Museum Kunst en Geschiedenis (Jubelpark). Zijn meesterwerk, het Stocletpaleis in Brussel, krijgt uiteraard aandacht (tot 14 april).

• Volg stadswandelingen met gids, laat je rondleiden in monumenten of bezoek art nouveaugebouwen die permanent toegankelijk zijn als museum. Raadpleeg hier het programma.