Fietsen op Sicilië

Dit is een plek die schromelijk over het hoofd wordt gezien. En ‘no mafia’, zegt een man in de haven de volgende ochtend. Ik weet niet of ik hem moet geloven, naar het schijnt zijn nog heel wat handelszaken en mensen in de greep van de organisatie. Maar ik ben wel blij dat hij het m­woord heeft uitgesproken. Zelf durf ik het niet, bang om de mensen te schofferen.

Die arme Sicilianen, wat een reputatie om mee opgescheept te zitten. De Oscarwinnende trilogie over de opkomst en ondergang van de Corleone­clan heeft hen niet erg geholpen. Het dorp Corleone, een eindje het binnenland in, heeft zelfs tevergeefs een poging gedaan om van naam te veranderen.

De Cosa Nostra zelf was dan weer wel blij met de manier waarop het in beeld werd gebracht want de familiewaarden die ze zo belangrijk vinden, werden uitstekend vertolkt door Marlon Brando, Al Pacino en Robert De Niro. Maar de man die daar in de haven toekijkt hoe een paar vissers hun boten op het droge trekken, vindt het belangrijk te onderstrepen dat we niets te vrezen hebben.

De maffia valt dan misschien wel niet te vrezen, het weer alleszins wel. De Sicilianen snappen er niets van. Ze hebben de ergste winter in jaren gehad. ‘Op oudejaarsavond lag er zelfs sneeuw, mevrouw!’ In februari viel er dan weer evenveel regen als normaal in een hele winter. En de weersvoorspelling voor de volgende dagen ziet er niet goed uit.

We zijn Castellamare nog niet uit of het begint te regenen. Niet zomaar een beetje maar snijdende regen, de soort waarvoor het woord ‘striemend’ is uitgevonden. Het is moeilijk onze ogen open te houden en rukwinden gooien me soms een halve meter opzij. Hoezo mediterraan eiland? Wat een geluk dat we elektrisch fietsen, ik had anders al lang lopen strompelen naast de fiets. En ook zo fijn: de soms hemeltjeliefhellingen voelen met dat steuntje in de voeten gewoon als een lichtjes vervelend vals plat.

Segesta dan ook als een verlossing. Op de heuvel voor ons doemt plots die enorme Griekse tempel op, gebouwd door afstammelingen van de gevluchte winnaars van de Trojaanse oorlog. Terwijl we de batterijen laten opladen in de souvenirwinkel, wandelen we tussen de wilde venkel en agave naar de enorme zuilen.

Zesendertig in totaal, nog steeds rechtop na al die tijd. Als beloning voor ons natte trappen krijgen we er ook nog eens een pracht van een regenboog bij. Op de top van de Monte Barbaro zien we nog een stuk van de stad die bij de tempel hoorde. Vanop de stenen banken van het Griekse theater kijken we uit over een decor van heuvels en water dat maar weinig veranderd is sinds de derde eeuw.

Ter hoogte van het dorp Bruca krijgen we even genade van de weergoden. Een zonnestraal die de gele bloemetjes in de bermen laat vlammen, een mamma die zwaait, geiten die mekkeren en wegspringen zodat de bellen rond hun nek klingelen. Een herder jaagt zijn schapen voor zich uit, steeds verder over de groene hellingen die elkaar opvolgen.

Hier en daar staat een amandel­ of perzikboom die de bloesem nog niet heeft afgegeven aan de sirocco. We trappen langs knoestige takken die over een paar maanden druiven zullen dragen, in rechte rijen omhoog en omlaag. Na een lange afdaling duwen we uiteindelijk onze fietsen door de poort van Baglio Fontana, vroeger een versterkte boerderij en nu een heerlijk authentiek hotel.

Het weer vs. het eten: 0-1 ‘Bruto, bruto!’ De mamma van Francesco, de jonge en kersverse receptionist, staat handenwringend en hoofdschuddend voor het raam. De regen valt met bakken uit de lucht, de takken van de bomen zwiepen alle kanten uit. Gaan we daar nu écht door fietsen? Het lijkt alsof ze denkt dat we het niet zullen overleven.

En het moet gezegd, de weg naar Buseto is kort maar erg bruto. Flink voorovergebogen over het stuur merken we amper iets van het bucolische plaatje waar we doorheen rijden. Als we onderweg stoppen in een bar voor een arancine, zo’n heerlijke rijstbal gevuld met saus en erwtjes, druipen we de hele zaak nat.
 

Ochtend. Zon. Zon! Zon op de windmolen tussen de zoutpannen. De wereld heeft weer kleur: blauw van de zee, geel van de stenen, wit van het zout. Zon, water en wind zorgen hier in Nubia voor een bijzondere attractie. In de zomer wordt het zout verzameld in witte hoopjes, ’s winters zijn dat grote hopen waarop dakpannen liggen om het zout te beschermen tegen de regen.

Fotogenieke windmolens hevelen het water over van de ene pan naar de andere, de grootste molen maalt het zout tussen twee stenen.

We keren de zee de rug toe en rijden een stukje het binnenland in. De route voert langs slapende dorpen waar enkel blaffende honden de idylle verstoren. De meeste zitten veilig achter een tuinhek… behalve die vier die ons luid blaffend achterna lopen. Of die ene herdershond die mij gillend vooruit jaagt tot hij door zijn baasje wordt teruggefloten.

Maar eens de boerderijen en dorpen achter ons, fietsen we over godverlaten wegen met olijfgaarden, wijnstokken en ontelbaar veel soorten gele bloemen. Het is zo stil en rustig dat ik een hele tijd kan piekeren over de vraag waarom alle bloemen hier eigenlijk geel zijn.

Mazara del Vallo bereiken we net op het moment dat de mis uit is. De klokken luiden, de gele basiliek met groene torendaken slorpt het zonlicht op, vrienden kussen elkaar gedag in hun zondagse kleren, meisjes eten ijsjes voor het standbeeld van San Vito in het midden van de Piazza della Repubblica.

Ik had veel goeds gehoord over de stad en het duurt maar een paar minuten om zelf overtuigd te raken. En dan hebben we het Teatro Garibaldi nog niet gezien, een klein volkstheater uit de jaren veertig in de vorm van een boot, gemaakt van oude visserssloepen en met een mast als dwarsbalk. Er lokken ook nog twintig kerken, fijn of statig, in gebruik of in puin en verspreid over het oude centrum.

We dwalen door de steegjes en langs binnenpleintjes die hun grillige vorm te danken hebben aan de aanwezigheid van de Arabieren in de negende eeuw. Maar ook nu nog hangt er een Noord­Afrikaanse sfeer. Kinderen voetballen in de straatjes, we kruisen een man in djellaba en vrouwen met een hoofddoek hangen de was op. De muren zijn versierd met beschilderde tegels die het verhaal van de stad vertellen.

Het satermuseum, waar een extatisch dansende bronzen sater van drie meter groot toont dat 2.300 jaar oud maar niet versleten is, moeten we links laten liggen. Over veertig kilometer wacht immers Selinunte, een van de belangrijkste archeologische sites van de Middellandse Zee en zelfs Europa. De kolossale tempels maakten er de meest grandioze stad van het Hellenistische Sicilië van.

De inwoners waanden zich onoverwinnelijk tot de aartsvijanden van Segesta de hulp inriepen van de Carthagers. Het resultaat: zestienduizend doden, vijfduizend mensen afgevoerd als slaaf. En ‘een grote hoop omgevallen zuilen die nu naast elkaar op de grond liggen als dode soldaten’, zoals de Franse auteur Guy de Maupassant de stad in 1885 beschreef.