Een roadtrip door Sleeswijk-Holstein

DAG 1:  Parels van de Schlei

De route

Kiel - Eckernförde - Kappeln - Maasholm - Pommerby

Op een weekend in februari glippen we met een gloednieuwe Hobby Optima De Luxe de stad Kiel uit en rollen via Eckernförde, een badplaats aan de gelijknamige baai, naar het noorden. Zacht glooiende akkers glijden voorbij, af en toe een dorpje, een herenboerderij. Of een dolmen. Een bijzonder fors exemplaar ontdekken we in Waabs-Karlsminde, een langgraf van liefst 57 bij 5 meter, opgebouwd uit 108 zwerfkeien, die werden achtergelaten door de ijstijdgletsjers.

Even later bereiken we de Schlei, met nog een relict van de ijstijd: de 42 kilometer lange zeearm is ontstaan uit een ondergelopen smeltwaterdal. Aan zijn oevers vlijen zich heerlijke dorpjes, zoals Sieseby. Een veldsteenkerk, twee restaurants, vakwerkhuizen met strodaken en heggenrozen. ’s Zomers heerst een gezellige drukte, wanneer de rondvaartboot aanmeert. In februari staan we helemaal alleen op de aanlegsteiger en genieten van het weidse uitzicht.

In Sundsacker laten we de camper achter en nemen het pontje naar Arnis. Het autovrije stadje is met 300 zielen de kleinste stad van Duitsland. Het werd gesticht in 1667 door 65 gezinnen uit Kappeln, die weigerden zich te onderwerpen aan de lokale leenheer. Tijdens de bloei in de 19de eeuw voeren tientallen vrachtzeilschepen van Arnis over de Oostzee en naar Scandinavië. Die schepen zijn al lang weg, maar het maritieme flair is gebleven. Dat merk je bijvoorbeeld tijdens een wandeling in de Lange Straße, gezoomd door puntgevelhuizen met Utluchten (erkers met grote ramen). Of in de Schifferkirche met haar votiefschepen, geschonken door zeelui als dank voor de redding uit zeenood.

In Kappeln gaat de klapbrug over de Schlei open. Dat gebeurt steeds een kwartier voor het volle uur om de schepen door te laten. Het wachten wordt verzacht door het uitzicht op de oude pakhuizen, kapiteinshuizen en het fameuze ‘haringhek’ in de Schlei. De W-vormige houten constructie uit de 15de eeuw is het laatste van de 40 haringhekken in de Schlei en het laatste in Europa. De werkwijze was eenvoudig: aan het einde van twee rijen naar elkaar toelopende palen bevestigden de vissers een net waaruit de haring, die stroomopwaarts zwom om te paaien, niet kon ontsnappen.

Aan de monding van de Schlei ligt nog een parel: Maasholm. Nauwe straatjes, vakwerkhuizen met strodak en stokrozen. Bewaard zijn ook de oude Kahnstellen, houten steigers vanwaar de dorpelingen ooit op visvangst gingen of naar de vrachtzeilschepen roeiden, die in de Schlei voor anker lagen. We slenteren naar de Imbiss am Hafen, vermaard om zijn broodjes vis, en vlijen ons neer op een bankje met uitzicht op de nieuwe vissershaven. Maasholm telt nog drie beroepsvissers. Een van hen is Henning Petersen (59). De kapitein van de kotter ‘Godenwind’ vist al ruim 40 jaar: platvis en aal op de Schlei, kabeljauw op de Oostzee. Maar de toekomst ziet er somber uit. ‘Die verdomde quota’, zucht hij. Zijn woorden galmen nog na, wanneer we in de late namiddag de camper aan de voet van de vuurtoren Falshöft parkeren.

Halte voor de nacht: Campingplatz Seehof, Pommerby

De camping ligt heerlijk rustig vlak bij het strand. Tip: wekker zetten, want de zonsopgang boven de Oostzee is geweldig.

DAG 2: Veenlijken en Vikingen

De route

Pommerby - Süderbrarup - Schleswig - Rendsburg - Osterrönfeld

Door het binnenland rollen we naar Schleswig. In de vroegere hoofdstad van Sleeswijk-Holstein ben je met gemak een dag zoet. En daar zijn meerdere redenen voor. De eerste is de wijk Holm, letterlijk ‘klein eiland’, het schilderachtige oude vissersdorp ten oosten van Schleswig, dat door de Schleibrief van koning Christiaan I ooit het exclusieve recht op de Schleivisserij tussen Arnis en Schleswig bezat.

De tweede zijn de musea van het Schloss Gottorf. Wees gewaarschuwd: de collecties zijn reusachtig. Om alles te zien heb je echt veel tijd nodig. Blikvangers in het kunstmuseum zijn de schilderijen van Lucas Cranach de Oude, de Vlaamse wandtapijten en de Gutenbergbijbel. In een tweede vleugel zit het archeologische museum met collecties van het stenen tijdperk tot de middeleeuwen. Wat je hier zeker niet mag missen zijn de veenlijken uit de ijzertijd. In Sleeswijk-Holstein werden er rond 60 ontdekt. Ze kwamen rond 2.000 jaar geleden in het veen terecht, waar ze door het zure karakter van de bodem werden geconserveerd, tot ze vele eeuwen later werden opgediept door turfstekers. Modern onderzoek leerde veel over de levenswijze van deze mensen en over hoe ze aan hun einde kwamen.

Uit DNA-onderzoek van het ‘kind van Windeby’ bleek bijvoorbeeld dat het hier ging om een ondervoede tiener, die wellicht stierf aan een kaakinfectie. Een heel ander verhaal vertelt de ‘man van Osterby’. Nu ja, man. Uitgestald is enkel de behaarde schedel van een 50 tot 60 jaar oude man, die op gewelddadige wijze aan zijn einde kwam. Hij werd de schedel ingeslagen én onthoofd. Ook vele andere veenlijken vertoonden sporen van geweld. Waren het slachtoffers van een misdrijf, terechtgestelden of mensen die aan de goden waren geofferd? Wie zal het zeggen.

Een andere attractie van het museum is het Nydamschip, een eiken zeeschip van 23 bij 3,5 meter, afkomstig uit Sønderborg (Zuid-Denemarken). Het werd rond 320 na Christus gebouwd uit Deense eiken en wellicht 30 jaar later als oorlogsbuit in het veen aan de goden geofferd. Het ontwerp geldt als voorloper van het Vikingschip.

Die Vikingen zijn nog een reden om naar Schleswig te trekken. Vlakbij liggen namelijk de resten van de Vikingwal Danevirke en de Vikingstad Haithabu, beide op de Unesco-lijst van werelderfgoed. De 30 kilometer lange Danevirke moest het rijk van de Vikingen beschermen tegen invallen vanuit het zuiden. Haithabu was in de 10de eeuw het grootste handelscentrum aan de Oostzee. Een modern museum, waarvan de daken aan omgekeerde Vikingschepen herinneren, toont hoe de Vikingen leefden. Uitgestald zijn ook archeologische vondsten uit Haithabu: kleding, werktuigen, wapens, gouden sieraden… En een koninklijk oorlogsschip van 23 meter, dat in de haven van Haithabu werd opgegraven. Een korte wandeling leidt naar het nagebouwde Vikingdorp aan de Schlei. Zeven huizen, muren van vlechtwerk en leem, strodaken. Tussen de huizen scharrelen kippen, onder de daken nesten rookzwaluwen. En in de zomer brengen ‘echte’ Vikingen het dorp tot leven.

Aan het eind van een lange, leerrijke dag rollen we via de B77 naar Osterrönfeld, waar we de camper aan de oever van het Noord-Oostzeekanaal neerpoten.

Halte voor de nacht: Wohmobilhafen NOK, Osterrönfeld

Terrasvormig aangelegde camperplaats aan het kanaal. Een prima plek om vrachtschepen te spotten.

DAG 3: Langs het Noord-Oostzeekanaal

De route

Osterrönfeld - Sehestedt - Kiel

Dag drie staat in het teken van het Noord-Oostzeekanaal, een van de drukst bevaren waterwegen ter wereld. Jaarlijks passeren rond 30.000 schepen het 98 kilometer lange kanaal dat de Oost- en de Noordzee verbindt. Tot 8.900 arbeiders bouwden aan het kanaal, dat in 1895 werd ingehuldigd door keizer Wilhelm II.

Vanaf Sehestedt, waar we met een van de gratis pontjes overzetten, bereiken we via de snelweg A210 wat later weer het uitgangspunt Kiel.

DAG 4: De geur van koolzaad

De route

Kiel - Molfsee - Brügge - Preetz - Dersau

In mei gaan we opnieuw op pad, nu met een Chausson X550. Ook de natuur heeft intussen een andere jas aangetrokken. De kale akkers maakten plaats voor kleurrijke velden. Grote witte wolken en de zoete geur van koolzaad begeleiden ons op een zwerftocht door de Holsteinische Schweiz of ‘Holsteins Zwitserland’, een heuvelachtig gebied met tientallen meren.

Het eerste doel is het Freilichtmuseum Molfsee, het ‘Bokrijk van Sleeswijk-Holstein’. Rond 70 historische gebouwen, verscholen tussen bossen, velden en vijvers. Grote boerderijen zoals de stelpboerderij van Witzwort (1743) contrasteren met eenvoudige stulpjes, zoals de 17de-eeuwse schoenmakersstulp van Alt Duvenstedt. Een van de opvallendste gebouwen is het huis van voormalig walvisvaarder Lorens de Hahn uit Sylt (1699), waarvan de ingang wordt geflankeerd door twee machtige walviskaken.

Nog veel dieper in het verleden duiken we in Brügge. Een mammoet met imposante slagtanden wijst er de weg naar het museum Tor zur Urzeit, waar we worden verwelkomd door museumleider Dr. Kopp. Trots toont de paleontoloog ons de levensgrote replica van een Elasmosaurus. ‘Dat is een zeeroofdier, dat in de krijttijd ook in Sleeswijk-Holstein rondstruinde’, legt hij uit. Voor dinofans is er natuurlijk ook een Tyrannosaurus rex, die je met zijn wrede grijns de stuipen op het lijf jaagt.

Via Preetz rijden we verder naar het Gut Wahlstorf. De imposante herenboerderij herinnert aan de dagen waarin grootgrondbezitters overal in Holstein de plak zwaaiden. Door het zware poortgebouw werpen we een blik op de imposante vakwerkschuren, die ons terug katapulteren naar de late middeleeuwen.

Bij Ascheberg bereiken we de Großer Plöner See, nog een relict uit de ijstijd. Het is met zijn 28 vierkante kilometer het grootste meer van Sleeswijk-Holstein en een toevluchtsoord voor talrijke soorten vogels, zoals zeearenden, brilduikers en grote zaagbekken. Onze eindbestemming vandaag is Dersau, aan de westoever van het meer.

Halte voor de nacht: Campingplatz Seeblick, Dersau

Zoals de naam al zegt, kijkt deze camping uit op de Großer Plöner See. Een prima basis voor een verkenning van het meer: te voet, per fiets of per boot.

DAG 5: Torens en kastelen

De route

Dersau - Bosau - Bad Malente - Lütjenburg - Laboe - Heikendorf

We vervolgen onze weg zuidwaarts rond het meer. In Bosau wacht de Petrikirche, een romaanse veldsteenkerk met gotische fresco’s en een doopvont gemaakt van een zwerfkei. We vlijen ons neer in het gras en genieten van het uitzicht op het roerloze water. Een sightseeingboot glijdt voorbij, aan de overkant schittert het Plöner Schloss in de zon.

Terwijl we verder rollen, schuiven nog meer meren voorbij: de Suhrer See, Dieksee, Kellersee… De heuvels worden forser. Sommige hebben het zelfs tot berg geschopt, zoals de 167 meter hoge Bungsberg. Op het dak van Sleeswijk-Holstein prijkt een uitzichttoren. De berg bezit zowaar ook een skilift, die af en toe in gebruik is.

Op weg naar de Oostzeekust duikt boven de velden de Turmhügelburg Lütjenburg op, een replica van een mottekasteel. Zulke weertorens waren in de 12de en 13de eeuw wijd verbreid in Holstein. Alleen het district Plön telde er ruim 40. Comfortabeler leefden de eigenaren van het nabije Gut Panker, een prachtig landgoed met hagelwitte muren en een vermaarde Trakehnerstoeterij.

Langs de kust rollen we naar het noordwesten verder naar het Marine-Ehrenmal Laboe (1936). Het bakstenen monument werd opgericht als gedenkteken voor Duitse mariniers die in de Eerste Wereldoorlog het leven lieten. Vandaag herinnert het aan zeevarenden van alle naties die op zee zijn gebleven. Het uitzicht vanaf de 72 meter hoge toren op de Kieler Förde is spectaculair. Interessant is ook de nabije U 995 (1943), een duikboot van de vroegere Kriegsmarine, die in de Tweede Wereldoorlog vooral rond Noord-Noorwegen actief was. Voordat we via de B502 naar Kiel rollen, biedt de camping Möltenort een prima afsluiter van deze trip.

 Halte voor de nacht: Campingplatz Möltenort, Kiel

Deze camping ligt heerlijk rustig aan de oever van de Kieler Förde.

3 x actief

Fietsen rond de Schlei

Fietstocht (25 km, 2 uur) vanaf Arnis rond een deel van de Schlei. Op de terugweg zet je van Sundsacker over naar Arnis (€ 1,20 p.p.). www.ostseefjordschlei.de/tour/der-schleiufertoern

Kajakken op de Schwentine

De afvaart van de Schwentine van Plön tot Raisdorf (21,5 km, 1 dag) biedt veel afwisseling – soms is de rivier nauw en onstuimig, elders komt ze tot rust in een van de vele meren. Kajak: € 14 p.p., afhaalservice vanaf Raisdorf € 35. www.kanuvermietungploen.de

Fietsen rond de Plöner See

Deze mooie fietslus rond de Plöner See (37 km, 3 uur) kan je starten in Plön of Dersau. Onderweg veel natuur en zwemmogelijkheden. www.holsteinischeschweiz.de/tou…

Tip: je kan een deel van het traject ook afleggen met de boot www.grosseploenersee-rundfahrt.de.