Vaut le voyage: 5 mooie zomerexpo’s in Frankrijk, Nederland en het VK

Van toverlantaarn tot virtual reality

Wist je dat virtuele illusies en nepbeelden al tweehonderd jaar bestaan? Het Teylers Museum in Haarlem neemt je deze zomer mee naar de roots van de virtual reality op de expo De Grote Illusie. De tentoonstellingszaal van het oudste museum van Nederland verandert in een spiegelpaleis, waar je je kan onderdompelen in 19de-eeuwse en hedendaagse illusies, van toverlantaarn en caleidoscoop tot VR-bril en beelden gecreëerd met artificiële intelligentie.

Verschilt een nepbeeld van de paus in hiphopoutfit fundamenteel van een geest die op de theaterbühne wordt geprojecteerd? Of mocht je vroeger, net als nu, je ogen niet altijd geloven? Onze 19de-eeuwse voorouders waren dol op optische illusies. Ze vergaapten zich aan grandioze visuele effecten. Op de kermis, in het theater en uiteindelijk in de bioscoop.

Vanuit een wetenschappelijke interesse voor de werking van het oog heeft Het Teylers Museum een grote collectie over optische illusies aangelegd. Het Keizerpanorama, dat je stereofoto’s laat bekijken, is een van de pronkstukken.

De Grote Illusie – 200 jaar Virtual Realities. Tot 1 september, Teylers Museum, Haarlem

Larger than life

De hyperrealistische sculpturen van Ron Mueck zijn even afstotelijk als aantrekkelijk. Ze stellen meestal uitvergrote, te naakte mensen voor, van wie rimpels, okselharen, eelt, teennagels en spataders larger than life zichtbaar zijn. Wil je dat echt in een museum gaan bekijken? Natuurlijk wel!

Op naar Museum Voorlinden dus voor de grootste retrospectieve ooit van de Australische kunstenaar. Hij heeft slechts 48 sculpturen gemaakt op 25 jaar tijd, waarschijnlijk omdat hij het geringste detail huiveringwekkend echt uitwerkt, en daarvan wordt maar liefst een derde bijeengebracht voor de expo. Couple under an Umbrella, dé publiekslieveling in de vaste collectie, krijgt dus veel gezelschap.

Ron Mueck startte zijn carrière als poppenmaker, onder meer bij The Muppet Show. De jongste jaren is hij van stijl veranderd en zich meer op vorm en compositie gaan richten. Zijn installatie Mass, een landschap van 100 schedels, is even confronterend als zijn hyperrealistische sculpturen. Daarover zei hij: ‘Hoewel ik veel aandacht besteed aan de buitenkant, wil ik vooral het leven binnenin vastleggen.’

Ron Mueck, tot 17 november, Museum Voorlinden, Wassenaar

Tijdloos als The Beatles

De rijkste weduwe uit de popgeschiedenis, de vrouw die The Beatles uiteendreef… zelfs voor sociale media bestonden kreeg Yoko Ono karrenvrachten drek over zich heen. Tate Modern viert haar als de baanbrekende kunstenaar die ze vandaag, op negentigjarige leeftijd, nog altijd is. De expo Music of the Mind bestrijkt zeven decennia, van de late jaren 1950 tot nu, en toont 200 werken, waaronder installaties, video’s, fotografie, muziek, performances en ‘participatieve werken’.

Ono’s principe was vanaf het begin: iedereen kan en mag kunst maken. Ze geeft je instructies die je kan uitvoeren, zoals een componist een partituur schrijft. Ze nodigt je uit om bij te dragen aan een kunstwerk: klop een spijker in het schilderij, speel een partijtje schaak, kleur mijn witte installatie over vluchtelingen helemaal in.

Je kan je dus af en toe uitleven in Tate Modern. Of nog beter, een boodschap uit de grond van je hart achterlaten. Want Yoko Ono is ook de geëngageerde kunstenaar die samen met John Lennon de beroemde Bed in voor wereldvrede hield. Hun creatieve samenwerking leverde drie experimentele muziekalbums op, die je op de expo kan beluisteren. Hun relatie ontkiemde dankzij de installatie Ceiling Painting. John deed wat Yoko aan alle bezoekers vroeg: klim op de ladder. Boven kon hij het woord op het plafond lezen: ‘YES’. 

Yoko Ono. Music of the Mind, Tot 1 september, Tate Modern, Londen

Olympische waterlelies

Even de klok terugdraaien naar 1863. In Engeland begint de officiële voetbalgeschiedenis met de oprichting van de Football Association. In Parijs worden Manet, Cézanne en Pissarro geweigerd op het kunstsalon van de Academie, maar ze stellen hun werk met veel succes tentoon op het Salon des Refusés. Ze ontpoppen zich tot dé grote vernieuwers van de 19de-eeuwse schilderkunst: de impressionisten.

Dat moderne sport en kunst zich gelijktijdig ontwikkelden, was geen toeval. Dus laat het Musée Marmottan Monet, waar je veel impressionisten en grootste collectie Monets ter wereld kan bekijken, de Olympische zomerspelen van Parijs niet zomaar voorbijgaan. Op de expo En jeu! Les artistes et le sport (1870-1930) ontdek je hoe sport evolueerde van een aristocratische hobby naar een populaire vrijetijdsbesteding en zie je hoe ook de kunst zich bevrijdt van de elitaire regels van de academie.

Tegenvaller voor het museum: Monet zelf tuurde liever naar zijn waterlelies dan naar sportwedstrijden. Maar Toulouse-Lautrec hield van wielrennen, Sisley van de wapperende wimpels bij roeiwedstrijden, futuristen en kubisten van de bewegingen van fietsers, tennissers of rugbyspelers. Parijs organiseerde de Olympische Spelen ook in 1900 en in 1924.

En jeu! Les artistes et le sport (1870-1930), tot 1 september, Musée Marmottan Monet, Parijs

Weinig om het lijf

Het prachtige MuCem in Marseille, voluit het Musée des Civilisations de l’Europe et de la Méditerranée viert zijn tiende verjaardag en focust deze zomer op de luchtigste cultuur die aan de Middellandse Zee tot stand kwam: het naturisme.

De expo Paradis naturistes verenigt 600 foto’s, tijdschriften, tekeningen, schilderijen, boeken en sculpturen afkomstig van naturistische gemeenschappen en doet hun geschiedenis uit de doeken. Er is niet één naturisme, het kent vele vormen. Waarom groeide Frankrijk uit tot de wereldwijde topbestemming voor naaktvakanties? En zou het kunnen dat textielvrij zwemmen, wandelen, de natuur beleven, mediteren weer in de lift zit, omdat het aansluit bij ons verlangen naar een gezonde, natuurlijke levensstijl?

Geen idee, maar je kan het altijd uitproberen. Stranden genoeg in de Provence waar je een blote teen in het water kan dippen. Wel flink zonnebrand smeren natuurlijk!

Paradis naturistes, tot 9 december, Mucem, Marseille