Codenaam: Hill 23

Het museum ligt half ondergronds. Het is een verwijzing naar de catacomben, ondergrondse leefruimtes waar 1200 soldaten tegelijk konden verblijven. Die  - helaas niet meer toegankelijke - gangen liggen vlakbij, onder de heuvel met codenaam Hill 63. In het begin van de oorlog zaten de Britten hier op een kluitje. Vanaf 1916 waren het de Australiërs en de Nieuw-Zeelanders die zich hier voorbereiden op de beslissende doorbraak. 

Pad van klaprozen

Onthaalmedewerker Eveline Verstraete neemt ons mee in het hart van het museum. Ze is afkomstig van Ploegsteert en spreekt even vloeiend Nederlands als Frans. ‘Ik heb al van kindsbeen af grote interesse in wat zich hier in de bossen van Ploegsteert heeft afgespeeld tijdens de Eerste Wereldoorlog. Na mijn studies Toerisme was Plugstreet 14-18 experience een voor mij heel logische keuze als werkplek.’

We volgen een pad van klaprozen. Als inleiding krijg ik een film over de aanloop naar WO I, en hoe die oorlog door burgers en soldaten werd beleefd. Het is de eerste keer dat ik zo helder krijg uitgelegd hoe de wereldbrand ontstond, daar kan geen leerkracht geschiedenis aan tippen. 

Het museum werd in 2013 gebouwd en mocht een jaar later al een designprijs in de wacht slepen. En terecht! De interactieve schermen nemen me alsmaar dieper mee in het verhaal. Verwacht geen panelen met ellenlange proza, noch kilo’s oorlogsmemorabilia. Het zijn vooral de vele foto’s, filmpjes en grafieken in 3D die de ruggengraat van het museum vormen.

Logistiek huzarenstuk

Hoewel in deze regio de Tweede Slag om Mesen de meeste indruk heeft nagelaten, doet het museum niet mee met navelstaarderij. Je daalt als bezoeker als het ware af in het conflict. Je vertrekt vanuit een helikopterperspectief die de wereldpolitiek onder de loep neemt waarna de blik steeds meer vernauwt, eerst naar Europa, dan naar het Westfront om zo geleidelijk aan uit te komen op Comines-Warneton. 

Er deden 150.000 soldaten mee aan de Tweede Slag om Mesen in juni 1917. Om die te bevoorraden, was 1 miljoen liter water en 400 ton voedsel per dag nodig. Dat logistieke huzarenstukje werd van hieruit georganiseerd. Het startsein voor de slag was de quasi gelijktijdige ontploffing van 19 dieptemijnen op 7 juni 1917. Het wordt visueel mooi voorgesteld hoeveel werk het graven van die tunnels was (meer dan een jaar…), hoe beide partijen ondergronds lagen te luistervinken en probeerden te misleiden.

Nieuwsgierige eekhoorn

Eveline scrolt moeiteloos door alle verhalen, terwijl ze even halt houdt bij opmerkelijke foto’s en filmpjes. We zien Duitsers de straten van Komen binnenmarcheren en een foto van Britse en Duitse soldaten die verbroederen in niemandsland. Eveline legt uit dat niet ver hiervandaan een Kerstbestand plaatsvond. Met Kerstmis 1914 kwamen soldaten van beide kanten uit de loopgraven om geschenken uit te wisselen en om een partij voetbal te spelen.

‘De omgeving hier is zo rustig. Ik neem soms mijn lunch op de picknickbanken aan de rand van het bos op het domein. Ik zag er al een eekhoorn voorbij huppelen en zelfs een ree bij de poel’, vertelt Eveline. 

De Westhoek is een herdenkingslandschap. Het zijn monumenten, begraafplaatsen en musea als die in Ploegsteert die de herinnering levendig houden. 

Praktisch

• Mesenstraat 156, Ploegsteert (Comines-Warneton)
• Parkeer best op de gratis parking in de Munquestraat, een zijstraat van de Mesenstraat. Volg de pijlen. Stap rond de glazen piramide naar de hoofdingang. 
• Toegang kost 7 euro voor volwassenen of is gratis met de museumpas.
• Er is een kinderzoektocht in het museum, met op het einde een cadeautje. 
• Open:
  • 1/10 – 31/3: van woensdag tot zondag, van 10 tot 17 uur.
  • 1/4 – 30/9: van dinsdag tot vrijdag van 10 tot 17 uur en op zaterdag en zondag van 10 tot 18 uur
• villedecomines-warneton.be/fr/plugstreet-14-18-experience
• Naast het museum vind je het Ploegsteert Memorial, sinds vorig jaar erkend als UNESCO werelderfgoed. Hier wordt elke eerste vrijdag van de maand om 19 uur de Last Post geblazen. Die dag is het museum open van 10 tot 19 uur. Het maakt je bezoek des te beklijvender. 

De onverharde wegen in het bos van Ploegsteert kregen van de Britse soldaten herkenbare namen als Regent Street, The Strand, Piccadilly Circus… Het was op die manier gemakkelijker om hun weg te vinden. Het zijn ook de Britten die met de naam Plugstreet op de proppen kwamen. Aan het onthaal van het museum zijn er verschillende gratis folders verkrijgbaar met wandelingen in de omgeving. Met ‘Op Tocht door de geschiedenis’ (2 – 4 – 8 km) stap je onder andere langs het UEFA-monument dat aan het Kerstbestand herinnert, de Hutteberg of Hill 63, kraters van mijnontploffingen… Verder heb je nog de Anzac-Trail en een wandeling die de aanwezigheid van Winston Churchill als luitenant-kolonel van een regiment in de kijker zet. Elke wandeling kan je starten en eindigen aan het museum.