6 topexpo’s voor fotofans

In 1984 schoot Steve McCurry de foto die soms de Mona Lisa van onze tijd wordt genoemd. Sharbat Gula, een 12-jarig Afghaans meisje met indringende groene ogen, kijkt van onder haar hoofddoek recht in de lens. National Geographic magazine drukte het portret af op de cover.

Afghan Girl is een van de honderd foto’s die je op groot formaat kan gaan bewonderen in Brussel. McCurry, die aangesloten is bij het fotoagentschap Magnum, koos voor zijn expo ICONS de meest legendarische beelden uit zijn carrière.

Als fotojournalist reist hij al 45 jaar de wereld rond. Hij bracht verslag uit over gewapende conflicten, maar bezocht verre landen ook in vredestijd. De mensen die hij portretteert, vertegenwoordigen hun land- of lotgenoten, of belichamen de rijkdom van een cultuur en haar tradities. Sharbat Gula verbleef in een vluchtelingenkamp in Pakistan toen de Amerikaanse fotoreporter haar voor de lens haalde. Ze werd een symbool voor alle vluchtelingen wereldwijd.

McCurry was altijd op zoek naar kleur, of hij nu brandende olievelden in Koeweit fotografeerde, of een stoomtrein bij de Taj Mahal. Zijn favoriete merk Kodachrome leverde de kleurcontrasten op die zijn stijl bepaalden. Toen Kodak de productie in 2009 stopzette, kreeg McCurry het allerlaatste filmrolletje toegestuurd. De expo in Brussel toont ook foto’s van recente projecten. De fotograaf sprak zelf de toelichtingen bij zijn foto’s in voor de audiogids.

Steve McCurry. ICONS, tot 1 september, Grote Markt 5, Brussel, www.mccurryicons.com 

Om de twee jaar roept het fotofestival Lens op de Mens amateurfotografen en professionals op om hun beste werk in te zenden. Daaruit selecteert de internationale jury maar liefst 900 foto’s, die de hele zomer getoond worden in Overpelt. Een drie kilometer lang wandelparcours tovert het dorp om in een openluchtgalerie.

Het festival nodigt ook topfotografen, die werk tonen op binnen locaties zoals het cultuurcentrum Palethe, de Sint-Martinuskerk en de voormalige bibliotheek. Ook hun foto’s zetten je aan het denken over het festivalthema, de menselijke kwetsbaarheid.

Roger Ballen, die wereldberoemd werd met zijn videoclips en visuals voor de Zuid-Afrikaanse groep Die Antwoord, brengt mentale onrust, vervreemding en chaos in beeld op Piekerdraad. Chloe Rosser creëert abstracte naakten. Van op afstand gezien lijken de lichamen glad en levenloos als sculpturen, maar onvolkomenheden op de huid verraden hun menselijkheid. De Noorse fotografe Cecilie Hatløy volgt voor fotoreeks I Am Tuva het therapeutisch traject van een moeder en haar autistische dochter. Blanco, visions of blindness is het levenswerk van Stefano De Luigi en brengt de levensomstandigheden van blinde en slechtziende mensen uit de hele wereld in beeld.

Lens op de Mens, tot 28 september, centrum Overpelt, Pelt

Van een krantenfotograaf zou je verwachten dat hij historische gebeurtenissen wil registreren. Maar Michiel Hendryckx voelde nooit de drang om verslag uit te brengen over brandhaarden of conflicten. Hij legt liever alledaagse vormen van schoonheid vast. Thuis, in zijn geliefde stad Gent, of onderweg in Europa voor de krant De Standaard.

Voor Schoonheid als verzet, zijn overzichtsexpo in de Sint-Pietersabdij in Gent, koos hij foto’s en verhalen die hem nauw aan het hart liggen. ‘Vóór de fotografie was er niets’, zegt hij. ‘Het moment overleed zodra het voorbijging.’ Net als zijn voorbeeld Henri Cartier-Bresson verstaat Hendryckx te kunst om op het juiste ogenblik af te drukken en vluchtige momenten te capteren. Zodat ze nog jaren, misschien zelfs generaties kunnen nazinderen.

Michiel Hendryckx. Schoonheid als verzet, Tot 16 november, Sint-Pietersabdij, Gent

FOMU, het Fotomuseum Antwerpen, pakt uit met drie zomerexpo’s. De groepsexpo .TIFF – Emerging Belgian Photography zet naar jaarlijkse gewoonte tien beloftevolle Belgische fotografen in de schijnwerpers. Ideaal als je wil zien wat er reilt en zeilt in de hedendaagse fotografie.

Op These Branching Moments duik je met zes kunstenaars het nachtleven in. Amari, Tosh Basco, Juliana Huxtable, Jim C. Nedd, Rebecca Salvadori en Kajol Singh zijn zowel in de visuele kunsten als de elektronische muziek actief. De nacht kan een broedplaats voor verzet en vernieuwing zijn, maar hoe breng je mensen veilig samen in de tijdelijke wereld van kunst en muziek? Foto’s en video’s tonen momenten van vrijheid, verwantschap en solidariteit.

OM/Mother, tot slot, is een participatief fotoproject uit Hebron, op de Westelijke Jordaanoever. Vijftig Palestijnse vrouwen en meisjes uit het dorp Tel Rumeida legden hun dagelijks leven vast met analoge camera’s. Ze focusten vooral op hun gezinsleven thuis, en op de familiemomenten die voor de buitenwereld verborgen blijven. Hun dorp valt onder Israëlisch militair bestuur, omdat in hartje Hebron een groep Israëlische kolonisten woont. De foto’s zijn in september 2023 gemaakt, kort voor de aanval van Hamas en de Israëlische bombardementen op Gaza. Ook de situatie op de Westelijke Jordaanoever is geëscaleerd. Een derde van de huizen in Tel Rumeida staat intussen leeg.

.TIFF, These Branching Moments en OM/Mother, 28 juni tot 28 september, FOMU – Fotomuseum Antwerpen

Rep je voor het einde van deze maand naar Ieper en geniet van Shoot me a bird, de foto-expo van Siska Vandecasteele, die ook geregeld reportages fotografeert voor de Pasar-magazines.

Siska stootte in het stadsarchief op het honderd jaar oude fotoarchief van haar overgrootvader Hector Dehaeck. Zijn bakkerij in Ieper, vlak bij de Grote Markt, stond bekend om haar feesttaarten en pieces montées, maar Hector koesterde ook een passie voor fotografie. Zowel in de bakkerij als achter zijn camera leefde hij zich uit als visueel kunstenaar. Ook een feesttaart kan een lust voor het oog zijn, en net als foto’s lukt ze alleen als je ze met liefde maakt.

Shoot me a bird strekt zich uit over verschillende locaties. In het Yper Museum en Cultuurcentrum Het Perron neem je je tijd om foto’s en videowerken te bekijken. Langs de audioroute Songs for Hector vind je foto’s op prentkaarten, waarbij je kleine, fijne geluidskunstwerkjes kan beluisteren. Zo ontstaat er een tijdloze, ontroerende dialoog tussen een overgrootvader en zijn achterkleinkind.

Shoot me a bird by Siska Vandecasteele tot 29 juni, Yper Museum en CC Het Perron, Ieper. Audioroute Songs for Hector in Ieper en Veurne, gratis.

Nog tot 11 november kan je bij Tour & Taxis naar de expo Amazônia van Sebastião Salgado. De Frans-Braziliaanse fotograaf overleed vorige maand op 81-jarige leeftijd. Zijn unieke, dramatische zwart-wit-stijl en zijn sociaal engagement maakten van Salgado een van de boeiendste fotografen van onze tijd.

Voor Amazônia reisde hij zeven jaar rond in het Amazonegebied. Zijn vrouw Lélia Wanick Salgado trad op als curator en selecteerde tweehonderd foto’s, die je op groot formaat te zien krijgt. Jean-Michel Jarre componeerde de soundtrack bij de rondreizende expo, die al heel wat steden aandeed.

Dring diep door in het regenwoud en ontmoet inheemse volkeren die hun omgeving altijd gerespecteerd hebben. Vandaag verslinden houtkap, mijnbouw en landbouw het ecosysteem waarvan ze deel uitmaken. Salgado’s portretten en landschappen tonen de kwetsbaarheid en rijkdom van het leven langs de Amazone. Kunnen natuurvolkeren, die sinds generaties in het woud leven, ons leren hoe we de biodiversiteit in stand houden? 

Amazônia. Sebastião Salgado, 4 april tot 11 november, Tour & Taxis, Brussel