5 onweerstaanbare topexpo’s bij de noorderburen

Bois-le-Duc is Frans voor ’s Hertogenbosch, en de naam van een van de grootste weefkunstwerken ter wereld. Magdalena Abakanowicz (1937-2018) creëerde haar meesterwerk in 1970 voor het provinciehuis van Noord-Brabant. Ze bekleedde de monumentale zaal met negentien geweven banen, elk 7 meter hoog en 22 meter breed.

Nog tot 24 augustus vieren Tilburg en ’s Hertogenbosch de Poolse textielkunstenares, die in de jaren ’60 en ’70 de kunstwereld bestormde met haar ‘abakans’, vrijstaande touw- of textielsculpturen. Ze woonde en werkte toen in een klein flatje in communistisch Polen, maar kreeg toestemming om in het Westen te exposeren. Het wandtapijt waarmee ze doorbrak, was aanzienlijk groter dan haar woning.

Groots in Brabant toont werk van Abakanowicz op drie locaties. Ga op woensdag 13 of 20 augustus haar iconisch werk Bois-le-Duc bezichtigen in het provinciehuis. Wandel daarna de wereld van de abakans binnen in het Textielmuseum in Tilburg en ontdek tot slot hoe Abakanowicz hedendaagse kunstenaars beïnvloedde in het Noordbrabants Museum in ’s Hertogenbosch.

Groots in Brabant. Magdalena Abakanowicz, tot 24 augustus, Provinciehuis Noord-Brabrant, Textielmuseum Tilburg en Noordbrabants Museum

In het Kunstmuseum Den Haag kan je de grootste collectie Mondriaan ter wereld bekijken, met onder meer de befaamde Victory Boogie Woogie. Maar er is meer, veel meer. De tijdelijke expo Grand Dessert. De geschiedenis van het toetje tovert hele museumzalen om in een festijn van zoetigheden.

Wist je dat dessert afgeleid is van desservir, het Franse woord voor afruimen? Zoete lekkernijen werden dus aan de leeggemaakte tafel opgediend. Vanaf 1600 verwenden rijke families hun gasten met desserts op basis van dure koloniale producten als suiker, vanille en cacao. Een suikerwafel kopen op de kermis zat er pas in vanaf de 19de eeuw, toen men ontdekt had dat je suikerbieten kan raffineren.

De expo gidst je door vier eeuwen zoete zonde in Nederland aan de hand van kookboeken, bakvormen, eetserviezen en kunstwerken. Omdat desserts je ook verleiden met hun aroma’s, krijg je twaalf zoete of kruidige geuren te ruiken, speciaal ontwikkeld voor de expo. En als toetje, figuurlijk dan, kan je je vrolijk maken over gekke Hollandse dessertnamen als vlaflip.

Grand dessert. De geschiedenis van het toetje. tot 26 oktober, Kunstmuseum Den Haag

Kunst waarvan je het water in de mond loopt, zeker als je een zoetekauw bent. Zo kan je Sweet memories van Simone Post het best omschrijven. De jonge Nederlandse kunstenaar bouwde het huis van haar ouders na… in snoepgoed. 

Meubels, de staande lamp, het schilderij aan de muur, de knuffels uit haar kinderkamer, de naaimachine van haar moeder: Post fabriceerde een heel interieur in spekjes, schuimpjes en snoepkettingen. Als de kleur roze een geur was, dan rook ze zoals deze installatie, die je nog de hele maand kan beleven in Museum Voorlinden.

Het kunstwerk, dat je met een tijdsslot bezoekt, roept het huis op waarin Post als driejarige woonde. ‘Als peuter voel je je vrij en veilig, ben je schaamteloos en is de wereld nog één groot te ontdekken mysterie.’ Kleine kinderen mogen mee naar binnen, maar hou ze goed bij de hand, want de snoepjes zijn behandeld voor de expo.

Simone Post. Sweet memories, tot 31 augustus, Museum Voorlinden, Wassenaar

Aanraken mag wél op Dwarsverbanden, de multi-zintuiglijke collectiepresentatie in het Van Abbemuseum. Ruiken, voelen, horen of zien, in Eindhoven doe je het allemaal. Met al je zintuigen reis je door de 20ste en 21ste eeuw, langs de levens en werken van tientallen kunstenaars.

Natuurlijk ga je niet zomaar een Mondriaan, Picasso, Permeke of Chagall bepotelen. Speciaal voor de expo werden 25 ‘multi-zintuiglijke tools’ bedacht. Denk aan teksten in braille, geurevocaties, reliëftekeningen en soundscapes. Ook slechtzienden en mensen met een beperking halen hier meer uit hun museumbezoek.

De dwarsverbanden uit de titel zijn ook relaties. Van kunstenaars, met hun tijd, hun omgeving, andere culturen, grote levensvragen of historische gebeurtenissen. De kunstenaars staan of stonden, net als jij, multi-zintuiglijk in het leven en putten hun inspiratie niet alleen uit het visuele.

Dwarsverbanden, tot 19 april 2026, Van Abbemuseum, Eindhoven

Hip hip hoera, Amsterdam blaast 750 kaarsjes uit, wat voor een stad toch al een respectabele leeftijd is. Foam, het Fotomuseum Amsterdam, viert mee én herdenkt bovendien tachtig jaar bevrijding. Dat kan alleen maar door buitengewoon fotografisch erfgoed te tonen.

De ondergedoken camera laat je de Tweede Wereldoorlog en vooral de hongerwinter van 1944-1945 beleven door de lens van clandestien opererende fotografen. Verzetsleden hadden professionals gerekruteerd om het leven in de bezette stad in beeld te brengen. De foto’s werden naar Londen gestuurd om daar de Nederlandse regering in ballingschap te informeren.

De fotografen werkten zelfstandig en namen grote risico’s. Met minderwaardige camera’s, die ze soms verborgen in fietstassen, schoten ze beklijvende beelden. De Unesco voegde de collectie De ondergedoken camera toe aan haar Memory of the World Register.

De ondergedoken camera, tot 2 oktober, Foam - Fotomuseum Amsterdam